TÀI ĐỨC VẸN TOÀN

Châm Ngôn 30-31

Sách Châm Ngôn kết thúc với những lời khôn của hai người tin kính: A-gu-rơ và vua Lê-mu-ên. Vì không có chỗ nào trong Kinh Thánh cho ta manh mối về hai nhân vật này, trong khi tác quyền của Sa-lô-môn đối với sách Châm ngôn đã được minh định ngay từ trang đầu (1: 1), nên nhiều người nghiêng về giả thuyết rằng A-gu-rơ và Lê-mu-ên chẳng qua chỉ là những nickname hay bí danh của vua Sa-lô-môn mà thôi.

Dù giả thuyết này có âu-cơ đi chăng nữa thì cũng phải nhìn nhận rằng, xì-tai (style) của 2 chương cuối cùng là khác rất xa với 29 chương trước đó, nhất là với các chương từ 10-29. Số là 2 ‘em’ nó chả bảo người đọc chúng ta rằng nên hay không nên làm điều này, điều kia. Cũng chẳng đưa ra nhận định đúng sai chi cả. Cứ ‘phơi’ lồ lộ ra như thế. Ai hiểu được thì hiểu.

Sử dụng những hình ảnh trong thế giới tự nhiên cùng thể loại châm ngôn “Thông Kê Số Lượng”, theo kiểu … nói “ba điều, bốn chuyện” của người Việt, A-gu-rơ gồm tóm lại nhiều chủ đề đã được trình bày xuyên suốt cả sách Châm Ngôn như khôn và dại, tham lam và tham ăn, ngoại tình và giả hình.

Giọng văn nhập đề của A-gu-rơ và Lê-mu-ên (30: 2-3; 31: 2) có hơi hướng châm biếm hay sao ấy. Sắp sửa dạy học trò, hay dạy con nhưng mấy thầy, mấy mẹ này cứ khoe mình là … dốt. Quá lọa đúng không? Thế nhưng, thấy dzậy mà hổng phải dzậy đâu à nha. Khôn nẻ vỏ luôn í.

Trước hết, thầy A-gu-rơ xác nhận rằng, Chúa quá vĩ đại nên không cách chi hiểu hết được về Ngài (30: 3-4). Điều gì cần biết về Chúa thì đã được bày tỏ trong Lời của Ngài rồi, nên đừng có làm tài khôn mà ‘thêm mắm, giặm muối’ vào đấy. Chết à con (30: 5-6).

Tiếp theo, thầy í khuyến mãi cho 2 bạn sanh dziên Y-thi-ên và U-canh một lời cầu nguyện mẫu: “Cầu Dzừa Đủ Xài” (30: 7-9), trước khi đăng đàn giới thiệu một loạt sê-ri mang tựa đề: “Tứ Đại Danh Bộ”.

Nhóm Bộ Tứ đầu tiên mang biệt danh: Ác Nhân Kinh (30: 11-14); nhóm thứ hai có nickname là Đông Y-náp (Don’t Enough – 30: 15-16); nhóm thứ ba mang tên Kỳ … Văn Lạ (30: 18-20); tiếp theo là nhóm Kinh … Văn Dị (30: 21-23); theo sau đó là nhóm Tí Trạng Khôn (30: 24-28) và cuối cùng là nhóm Tứ Oai Phong (30: 29-31).

“Ác Nhân Kinh” thì quá rõ rồi, không cần diễn giải thêm. Đây là loại người mà Chúa ghét. Chớ chung xuồng với chúng.

Còn “Đông Y-náp”? – Đây là loại người tham muốn vô độ, không bao giờ biết dừng. Trong bộ nhớ của nhóm này không hề có từ “thỏa lòng”. Chúng cứ bị thiêu đốt bởi lòng tham muốn đối với những gì mình không có hay những gì thuộc về người khác thay vì vui hưởng những gì mình đang có. Mà tham muốn kiểu í thì dù có vẻ chính đáng như “dạ son sẻ” – tức lòng ước ao có một mụn con của người đàn bà hiếm muộn – đi nữa, thì hậu quả hay tác hại của nó là thật khó lường. (Đọc lại chuyện bà Sara cưới vợ bé cho chồng là Apraham thì biết). Nói chi đến Âm Phủ, đất hạn, hỏa hoạn hay … đỉa đói. Thế mới hay, “sự tin kính cùng sự thỏa lòng chính là mối lợi lớn” cho đời sống của mỗi một chúng ta (1 Timothe 6: 6).

Nhóm “Kỳ Văn Lạ”, nếu muốn, cũng có thể gọi là “hiểu được chết liền”. Từ bốn đường lả lướt, hai khô hai ướt, muốn tìm dấu vết thì hơi bị … mướt, tác giả kết luận cái rụp: “Đường của người phụ nữ ngoại tình cũng vậy: cô ả ăn xong, chùi miệng và nói: ‘Em có làm điều gì tội lỗi đâu!’” (30: 20). Đứng hình chưa?

Vì không để lại dấu vết (như chim bay trên trời, rắn bò trên đá, tàu chạy giữa biển khơi, và cách trai gái ái ân), tức là không có “tang chứng, vật chứng” – theo cách nghĩ của chúng – nên chuyện ngoại tình hay sinh hoạt tình dục ngoài luồng là rất dễ … xơi. Lối lập luận gian xảo như thế chính là cái bẫy đã, đang và sẽ tiếp tục hủy hoại biết bao cuộc đời cùng biết bao gia đình khắp năm châu bốn biển đấy. Đừng tưởng mình là ngoại lệ, mình là bất khả chiến bại nghe con.

Dù mấy ả “ăn” xong, “lau mồm” liền, không ai kịp thấy đi nữa thì cả con ả, lẫn thằng chả vẫn bị Chúa ghét như thường. Bài học mới hôm thứ Hai chớ đâu. Nhớ không?  

Tiếp theo là bộ Tứ “Kinh Văn Dị”. Sở dĩ, 4 dị nhân này có thể làm cho đất rung, núi chuyển là vì được hay bị … ngồi nhầm chỗ. Gọn một lời là mấy ảnh, mấy chỉ không hề được trang bị hay huấn luyện để làm lãnh đạo hay giữ vai trò quản lý – dù là làm chủ một gia đình hay một quốc gia.

Vĩ mô thì có gương tày liếp của các cụ thuộc giai cấp “công nông vô sản” sau khi giành được chính quyền thì đưa đất nước “tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc, … đến hết thế kỷ hổng biết đã đến được chưa” còn sờ sờ ra đấy. Còn vi mô thì có chuyện mấy anh Hai Lúa được đền bù tiền tỉ sinh đổ đốn thế nào; mấy ả nạ dòng ‘chằn ăn trăn cuốn’, đóng phim ma không cần hóa trang, một khi túm được tấm chồng sinh kênh kiệu ra sao hay nô tỳ A-ga sau khi có chửa với ông chủ mình thì xấc láo, hỗn xược không ai chịu nổi là những minh họa sống động cho 4 ông (bà) kẹ này đấy ạ.

Nhiều người ngày nay rất … máu làm lãnh đạo, rất mê làm quản lý, và vô cùng sướng … củ tỉ khi được ngồi vào ghế ông chủ hay bà chủ. Thế nhưng, họ chỉ quan tâm đến chức danh, tức tên gọi (mục sư, giáo sư, giám đốc, quản lý, …) chớ không hề chuẩn bị lẫn trau dồi chính mình (tri thức, sức khỏe, kỹ năng, …) để thực hiện chức năng của chức danh đó.

Ngồi vào đi rồi biết nha cưng. Ngồi cho thật chắc vào nhé, vì trái đất bắt đầu rúng động rồi kìa.

Khác với 3 nhóm người trên, những loại người thuộc 2 nhóm bộ Tứ còn lại thì ta nên bắt chước. Bắt chước nhóm “Tí Trạng Khôn” trong việc chuẩn bị cho mình một tương lai tốt đẹp, bất kể thân thế hay danh phận của mình có thấp kém đến đâu. Và bắt chước nhóm “Tứ Oai Phong” – không phải cách bước đi trên sàn “mèo đi dạo” (catwalk) của những người mẫu thời trang – mà là những phẩm cách của một người lãnh đạo như can đảm (sư tử), nghiêm trang (gà trống), dẫn dắt người khác bằng cách làm gương (con dê đực) và quyết đoán (vị vua khi thống lĩnh ba quân).

Đúng là có quá nhiều “thầy” để ta có thể học khôn đúng không. Đức Chúa Trời đã chuẩn bị sẵn thầy cô khắp xung quanh cho ta rồi đấy nhé. Hãy khiêm nhường đủ để mà học khôn từ … cái kiến, con đỉa học đi. Còn đứa nào “dại dột mà tự cao tự đại”, không chịu học í à? – Không “chột mắt, lọt tròng” thì cũng … “trào máu mũi” hay nói như mấy anh Ba Tàu Chợ Lớn là … “hộc xì-dầu” à nha (30: 17, 32-33).  

“Ba điều, bốn chuyện” của thầy A-gu-rơ đã chiếm quá nhiều thời lượng rồi, nên giờ đành phải vắn tắt những gì mà vua, hay chính xác hơn là mẹ của vua Lê-mu-ên dạy ổng thôi.

Có hai điều mẹ dạy liên quan đến lối sống và cách hành xử của một người lãnh đạo. Đó là phải tránh xa tửu-sắc, hay ma men và ma-đam, tức rượu và gái. Đồng thời phải luôn xem trọng quyền lợi của thành phần thấp cổ, bé miệng trong xã hội hoặc trong cộng đồng.

Rượu có phải là dùng để uống không? – Yes. Nhưng không phải cho người lãnh đạo uống à nha. Thế thì cho ai uống? – Cho mấy tay phạm nhân sắp bị tử hình, và những “kẻ có lòng đắng cay sầu não” mà thôi. Sở dĩ hai thành phần nầy cần rượu là để giúp họ “quên đi nỗi nghèo khổ của mình” giống như người nghèo ở Hà Nội cần được xem bắn pháo hoa thường xuyên trên cầu Nhật Tân vậy đó!

Rứa thì mỗi khi nâng cốc nốc cạn – dù là bia Tiger, là Ba Cây Búa hay rượu bột nỡ – thì ta đang tự xếp mình chung hàng với những kẻ sắp bị tử hình và những kẻ có lòng đắng cay sầu não đó nha. Thích như dzậy hả cưng? Thích thì chìu. Lúc đó thì đừng có trách nghe hôn.

Cuối cùng, từ câu 10 cho đến câu 31, Lê-mu-ên sử dụng lần lượt 22 chữ cái trong bảng chữ cái của tiếng Hê-bơ-rơ để vẻ nên chân dung tuyệt vời của một người vợ, một người mẹ đảm đang, tin kính. Thật là một người nữ tài đức vẹn toàn. Đây là người phụ nữ điển hình cho sức mạnh, trí thông minh, năng lực, sự nhạy bén trong công việc, tính siêng năng, sự vinh hiển và nhan sắc. Người nữ này rõ ràng là một cộng sự và là một người bạn đời đối với chồng của mình chớ không phải là cấp dưới, là kẻ giúp việc hay nô lệ của anh ta.

Đối với Chúa thì “Duyên là giả dối, sắc là hư không, nhưng người nữ nào kính sợ CHÚA sẽ được khen ngợi.” (31: 30). Cũng vì lý do đó mà sứ đồ Phê-rơ đã từng khuyên dạy những người nữ trong Chúa rằng, “Đừng chú trọng sự trang điểm bề ngoài như làm tóc cầu kỳ, đeo vàng, mặc áo quần lòe loẹt; nhưng hãy trang điểm con người bề trong thầm kín bằng vẻ đẹp không phai tàn của tinh thần dịu dàng, yên lặng; đó là điều quý giá trước mặt Đức Chúa Trời.” (1 Phê-rơ 3: 3-4)

Nếu bạn là một thiếu nữ đang tìm kiếm một gương mẫu tin kính, thì phần Kinh Thánh này (31: 10-31) là dành cho bạn. Nếu bạn là một chàng trai trẻ đang tìm kiếm một người vợ mẫu mực, thì hãy đọc và ghi nhớ phân đoạn này trong suốt thời gian tìm hiểu của bạn. Còn nếu đã lập gia đình, thì tại sao bạn lại không dùng những câu Kinh Thánh này để cầu nguyện cho chính mình (nếu bạn là nữ) hoặc cầu nguyện cho vợ của mình (nếu bạn là người chồng)?

Đảm bảo đó sẽ là những lời cầu nguyện đẹp lòng Chúa vô cùng. Nào, còn chần chờ gì nữa. Mần ngay đi.

LỜI KHÔN TỪ VUA

Châm Ngôn 25-29

138 câu châm ngôn trong phần Bộ Hành ngày hôm nay là do vua Sa-lô-môn cảm tác nhưng lại được sưu tầm và biên soạn vào khoảng 250 năm sau đó bởi vua Ê-xê-chia. Đó là một kho báu vô tận từ một vị lãnh đạo anh minh dành cho thần dân của mình với những lời cảnh báo chống lại tình trạng suy đồi thuộc linh cùng những hướng dẫn cho một đời sống tin kính.

Sa-lô-môn đụng đến nhiều đối tượng  và các thành phần khác nhau trong xã hội: người giàu và kẻ nghèo, nhân chứng gian và bạn hữu, người siêng và kẻ nhác, kẻ lừa đảo và người đáng tin cậy, … Tuy nhiên, trong mỗi một hoàn cảnh luôn luôn có sẵn những cách ứng xử đúng đắn và viễn cảnh thích hợp cho những tấm lòng ngay thẳng. Nói cách khác, đáp án đúng luôn luôn sẵn có trước mắt. Vấn đề còn lại: sự chọn lựa của mỗi chúng ta.

Điểm đặc trưng trong phần Kinh Thánh hôm nay là thể loại văn so sánh với các từ thường xuyên được sử dụng: “như/giống như/cũng như”, “khác nào”. Tác giả sử dụng những hiện tượng, những sự vật quen thuộc trong tự nhiên hay trong cuộc sống để chuyển tải nội dung lời khuyên dạy của mình cách sống động đến tâm trí và tấm lòng của người nghe. Đây cũng là cách truyền thông vô cùng hiệu quả, giúp người nghe dễ dàng nhớ đến lời dạy về lâu dài mỗi khi có dịp tiếp xúc với những sự vật hay những đối tượng đã được sử dụng để minh họa. Anh chị em nào đang làm công tác giảng dạy, đặc biệt là công tác giảng dạy giữa vòng những người lao động bình dân ít chữ nghĩa, thì đây là phương cách đáng nên bắt chước đó nha.

Trong 5 chương Kinh Thánh hôm nay có lắm chỗ khó hiểu, thậm chí dường như là mâu thuẫn nữa kia đấy. Chẳng hạn, trước hết là 2 ‘boạn’ ni:

“Chớ đáp với kẻ ngu si tùy sự ngu dại nó, e con giống như nó chăng. Hãy đáp với kẻ ngu si tùy sự ngu dại nó, kẻo nó khôn ngoan theo mắt nó chăng”. (26: 4-5)

Cứ tưởng chúng như … chó với mèo, nhưng thật ra thì không phải vậy. Cụm từ “tùy theo sự ngu dại nó” xuất hiện 2 lần là có ý đồ chơi chữ đấy. Đây là 2 cách xử lý khác nhau đối với những lời chất vấn và lối hành xử từ những người còn non trẻ thuộc linh (ngu si).

Một đằng có nghĩa là chớ bị cám dỗ mà hạ chuẩn xuống cùng mức … ngu của hắn, tức là đừng sử dụng phương cách của hắn để … ‘ăn miếng trả miếng’ với hắn. Còn đằng kia là đừng bỏ mặc hắn … ngu thâm niên. Tùy theo mức độ mà hắn có thể hiểu được, hãy tận cơ hội giúp hắn … thoát ngu, tức là giúp hắn nhận ra rằng những gì hắn nghĩ, hắn tính, hắn làm là sai trớt quớt rồi. Đây chính là cách mà sứ đồ Phao-lô đã sử dụng để ‘giới thiệu’ mấy tay sứ đồ giả ở thành Cô-rinh-tô năm xưa đấy (2 Corinhto 11: 1-31)

Tiếp đến là bạn 27: 10 “Chớ lìa bạn mình, hay là bạn của cha mình; Trong ngày hoạn nạn chớ đi đến nhà anh em mình: Một người xóm giềng gần còn hơn anh em xa.”  Câu châm ngôn này không hề có ý phủ nhận giá trị tình cảm của quan hệ huyết thống hay có mưu đồ xúi giục người tin Chúa bỏ ông bỏ bà, bỏ anh bỏ em, bỏ họ bỏ hàng đâu nha. Câu này chỉ nhấn mạnh đến khía cạnh thực tế của tình bạn bè láng giềng, theo kiểu “bà con xa không bằng láng giềng gần”, nhất là trong những tình huống khẩn cấp (hoạn nạn, tai ương) mà thôi. Đây chính là lý do mà sách Châm Ngôn luôn khuyên dạy người tin thờ Chúa phải giữ mối quan hệ tốt với người láng giềng.

Tuy nhiên, dù có thân mật đến cỡ nào đi nữa thì cũng phải giữ một ‘khoảng cách’ nhé anh chị em. Vì Kinh Thánh dạy rằng, “Đừng thường xuyên bước chân đến nhà người lân cận con, Kẻo người chán con và trở lòng ghét con chăng” (25: 7)

Lại cũng hãy nhớ tôn trọng sự riêng tư của người bạn hàng xóm, chớ đừng thừa nhiệt tình thiếu hiểu biết mà cứ “dậy sớm lớn tiếng chúc phước cho bạn hữu” thì “lời chúc phước đó sẽ bị kể là lời nguyền rủa” đấy nha cưng (27: 14).

Chúc phước cho bạn bè là việc làm tốt, rất đáng được khuyến khích để phát huy. Thế nhưng, việc làm tốt mà thực hiện sai thời điểm (sáng SỚM) và sai quy cách (LỚN TIẾNG) thì gây “họa” cho người chớ không phải là phúc đâu nha.

Cứ thử tưởng tượng, một ngày nọ vào lúc trời “còn tưng tưng sáng”, tức là khi ta còn đang say giấc nồng mà có một tay nào đó trong hội thánh đến đứng trước cổng nhà ta mà “réo” – không chỉ cho ta mà còn cho hàng xóm của ta đều nghe thấu, “lớn tiếng” mà lị - thì dù lời chúc của ‘hắn ta’ có gút (good), có thiêng đến cỡ nào đi nữa thì đối với ta nó chỉ là phiền phức, chớ phúc đức nổi chi. Đúng hông?

Nói đến đây, chợt nhớ đến cảnh nhiều sư nhiều đệ - đặc biệt là các bác ở quê - khi đến làm khách hay nghỉ trọ nơi nhà của người khác. Chẳng cần quan tâm đến chuyện “nhập gia, tùy tục” hay giờ giấc sinh hoạt của chủ nhà gì sất, cứ thức dậy lúc nào là cầu nguyện như vỡ trận lúc ấy. Rồi thì hát, thì đàn, rồi tiếng lạ tiếng quen, … Việc làm tốt mà thành ra phản cảm, phiền toái cho người đáng ra phải được phúc. Vậy, hãy nhớ điều chỉnh vô-lum vừa đủ … Chúa nghe để bảo đảm giờ nghỉ ngơi của mọi người nha pà kon.

Thế mới hay, “Miệng hay đáp giỏi khiến người vui vẻ; và lời nói phải thì, (tức đúng lúc, đúng thời điểm) lấy làm tốt biết bao!” (Châm 15: 23) và “Lời nói đúng lúc khác nào quả táo bằng vàng có cẩn bạc.” (Châm 25: 11).

Và trước khi xây gút-bây (say good bye) xin có lời cảnh báo đến mọi khách Bộ Hành: “Người nào ngoảnh tai không nghe theo Kinh Luật, Lời cầu nguyện của người ấy cũng là sự gớm ghiếc.” hay “Người coi thường luật lệ, cầu nguyện Thượng Đế không nghe – (Bản Diễn Ý)” (28: 9).

Rõ rồi nhé. Đừng có mà sống buông thả không khác chi người thế gian – cũng ăn nhậu, cũng gian lận, dối trá, cũng trai gái ngập ngụa – nhưng khi gặp nạn thì chạy đến kêu gào trước mặt Chúa hoặc bù lu bù loa “xin thầy cô, xin mục sư, xin mọi người cầu nguyện cho tôi” như thể là người tin kính lắm í.

Nghe này: lời cầu nguyện hay van nài của loại người không xem Chúa và Lời Chúa ra … trăm gờ-ram nào là sự gớm ghiếc hay ghê tởm đối với Chúa đấy. Chúa không thèm nghe đâu. Đối với thành phần này thì chỉ có một lời cầu nguyện mà Chúa có thể nghe đến thôi. Đó là lời cầu nguyện ăn năn.

Không chỉ không trả lời, mà đối với những kẻ coi thường Luật Pháp Chúa, tức không sống theo Lời Chúa thì Chúa còn ‘khuyến mãi’ cho chúng một kết cuộc … khủng đúng nghĩa luôn:

"Một người thường bị quở trách nhưng vẫn cứng đầu, sẽ bị hủy diệt thình lình không phương cứu chữa” (29: 1)

Quá rõ rồi đấy nha. Ngày mai của ta thành hay bại là do thái độ ngày hôm nay của chúng ta đối với Lời Chúa. Chọn sống thế nào là tùy nơi bạn đấy.

HỌC BIẾT KỶ NĂNG SỐNG

Dừng Chân Lần Thứ 25

NHÌN LẠI

Càng về cuối, tinh thần ngợi khen thờ phượng của sách Thánh Thi càng lên đỉnh. Các Thánh Thi từ 144-146 khích lệ ta ngợi khen Chúa cách cá nhân, còn các Thánh Thi từ 147-150 thì cổ vũ ta hiệp lòng cùng mọi người tôn vinh Chúa. Dù riêng tư một mình hay giữa hội chúng thì kết quả vẫn là như nhau: Đức Chúa Trời được tôn vinh, chúc tụng bởi tạo vật của Ngài. Quả thật, Chúa xứng đáng được như thế.

Nói đến sự thờ phượng Đức Chúa Trời là phải nói đến lòng kính trọng dành cho Chúa, vì “Kính sợ CHÚA là khởi đầu sự khôn ngoan” (Châm Ngôn 9: 10).

Chào hàng với hơn 900 cục quặng kim loại quý hiếm, Salomon thách thức người đọc sách Châm Ngôn săn tìm, ôm lấy và thậm chí là … thuê mướn sự khôn ngoan thiên thượng cho từng quyết định trong cuộc sống nơi trần thế này.

Khám phá hay nhận diện những gì tốt đẹp từ nơi những nguyên liệu của đời sống là kế hoạch và mục tiêu của Đức Chúa Trời cho mỗi một con dân Ngài. Tuy nhiên, việc chọn sống khôn hay sống dại thì lại tùy thuộc nơi chính mỗi một chúng ta!

NHÌN LÊN

Sách Châm Ngôn là một kho báu về sự khôn sáng mà bạn sẽ muốn đọc không chỉ một lần. Thực tế là bạn có thể bắt đầu với thói quen đọc mỗi ngày một chương (đoạn) suốt cả tháng (chẳng hạn, chương 24 thì được đọc vào ngày 24). Khi đọc sách Châm Ngôn, hãy lưu ý đến các thể loại châm ngôn khác biệt và những bài học mà mình có thể học được từ đó.

Loại Tương Phản sử dụng từ nhưng (còn, song) để so sánh theo kiểu “Người khôn ngoan sẽ thừa hưởng vinh hiển, nhưng kẻ ngu dại sẽ nhận điều xấu hổ.” (3: 35)

Loại Nhân Quả thì dùng từ “vậy” (như thế, thì) hay “vì” để chỉ ra mối quan hệ nhân quả của hành động và phản ứng. Chẳng hạn, “Hãy lấy tài vật và huê lợi đầu mùa của con, Mà tôn vinh Đức Giê-hô-va; Vậy, các vựa lẫm con sẽ đầy dư dật, …” (3: 9-10)

Loại … Thống Kê Số Lượng thì đưa ra tuyên bố trước, rồi sau đó là liệt kê từng … ‘em’ một như ri: “Có sáu điều CHÚA ghét và bảy điều Ngài ghê tởm: Con mắt tự cao; Lưỡi dối trá …” (6: 16-19)

Loại So Sánh thì chuyên trị cụm từ “thà … còn hơn là” để chào mời điều gì đó tốt hơn. Chẳng hạn, “Thà có ít của mà kính sợ Đức Giê-hô-va còn hơn là có nhiều tài sản mà bối rối cặp theo” (15: 16)

NHÌN TỚI

Nếu từ một súc gỗ, một thợ mộc có thể làm thành một vật dụng tuyệt đẹp, thì ta gọi người đó là một nghệ nhân.

Nếu một người chỉ huy có thể làm cho vô số nhạc công với đủ loại kỷ năng trong cả một dàn nhạc trình tấu cách tuyệt vời một bản giao hưởng, thì ta bảo người này là một nhạc trưởng tài hoa.

Còn nếu một người nam hay một người nữ, một chàng trai hay một cô gái mà có thể sử dụng những nguyên liệu của sống để chế tác chúng cách khéo léo theo bản vẽ mà Đức Chúa Trời đã cung ứng trong Lời của Ngài thì chúng ta nói rằng ấy là một người khôn ngoan. Việc này chẳng liên quan gì đến chỉ số thông minh (IQ) của chúng ta nhưng liên quan đến sự vâng lời của chúng ta! Bạn có thể là người khôn ngoan với chỉ số thông minh là 70; và bạn cũng có thể là người ngu dại, thậm chí với chỉ số IQ cao ngất ngưởng đến 170. Sự chọn lựa tùy nơi bạn.

Dù bạn là một phụ huynh đang gặp phải khó khăn trong việc kỷ luật con cái, là một thiếu niên đang vật lộn với những thúc bách từ bạn bè đồng trang lứa, hay là một nhân viên điều hành nổi bậc đang đối diện với cám dỗ chạy theo quần chúng trong một lựa chọn thiếu đạo đức, … thì bạn vẫn có thể tìm thấy trong sách Châm Ngôn sự hướng dẫn khôn sáng để hành xử trong đời.

Hãy chọn lấy một đề tài mà bạn thích nghiên cứu từ trong góc nhìn của Đức Chúa Trời (tiền, tình, … talk, chẳng hạn), rồi chịu khó … bước lùi trở lại suốt những chương của sách Châm Ngôn mà mình đã đọc trong những ngày qua. Đảm bảo là bạn sẽ lại nhận được nhiều điều lạ lùng mới mẽ mà Đức Chúa Trời đã dành riêng cho bạn từ nơi chính những trang sách mà bạn đã Bộ Hành qua.

Hành động hay không và hành động theo kiểu nào (khôn hay dại) là tùy thuộc hoàn toàn nơi bạn!

LỜI CỦA NGƯỜI KHÔN

Châm Ngôn 22-24 

Ba chương Kinh Thánh hôm nay tiếp tục đưa ra những lời khuyên khôn ngoan cho con dân Chúa trong các mối quan hệ xã hội.

Khi vị trí xã hội của một người càng cao chừng nào, trọng trách mà một người đảm đương (cả trong gia đình lẫn ngoài xã hội) càng lớn chừng nào, thì người ấy càng cần thêm nhiều khôn ngoan chừng nấy. Ấy là vì những sự chọn lựa hay những quyết định của họ (liên quan đến những khía cạnh đạo đức, đạo lý hoặc thuộc linh) không chỉ ảnh hưởng đến đời sống cá nhân của họ mà còn ảnh hưởng đến đời sống của những người ở dưới quyền của họ nữa.

Xin hãy nhớ đến các bậc làm cha mẹ, các thầy cô giáo, các bậc cầm quyền và các mục sư hay những người lãnh đạo thuộc linh của bạn trong sự cầu thay hàng ngày của mình. Hãy cầu xin Chúa luôn ban cho họ “tấm lòng khôn sáng để biết xét xử dân Ngài và phân biệt đúng sai” (1 Vua 3: 9; 2 Sử Ký 1: 10).

Trong phần Kinh Thánh hôm nay có một chi tiết ở địa chỉ 22: 20 khiến cho hầu hết những khách Bộ Hành chăm chỉ và hay … ‘soi mói’ chắc chắn sẽ có théc méc. (Chi tiết này không thấy trong Bản Dịch Cũ, hoặc trong bản tiếng Anh New King James, nhưng trong các bản dịch về sau đều có). Đó là “30 lời khuyên răn và tri trức” mà “người khôn ngoan” “đã chép cho con”.

30 “lời khuyên” này bắt đầu từ câu 17 (hay chính xác hơn là từ câu 22) của chương 22 và khóa sổ ở câu 22 của chương 24. Ba mươi “lời khuyên” này dài ngắn khác nhau nha. Ngắn thì chỉ một câu, còn dài thì … 7 câu cũng có. Trong tiếng Việt thì có Bản Phổ Thông, còn trong tiếng Anh thì có bản NIV phân chia rất cụ thể 30 ‘em’ này. Anh chị em nào quan tâm thì tìm đến các bản dịch í mà ngâm kíu nhé

Giải đáp thắc mắc chừng nớ thôi, giờ phải quay sang những điểm nhấn chính yếu của 3 chương Kinh Thánh hôm nay.

Trước hết, là chuyện … chơi. Nói đến chơi là phải có bạn hay ‘boạn’ (nói theo giọng Quảng Nôm)! Mà ‘boạn’ thì hôm nay chỉ có 2 thành phần được điểm danh mà thôi. Cả hai đều là ‘tà đạo’, chớ không thuộc … ‘danh môn chánh phái’. Đó là ‘boạn’ tình (tà) và ‘boạn’ đường (tà). Hic

“Miệng của người đàn bà ngoại tình là cái hố sâu; Kẻ bị CHÚA giận sẽ rơi vào đó” (22: 14)

“Vì gái điếm là cái hố sâu, và người dâm phụ là cái giếng hẹp. Thật vậy, cô ta như kẻ trộm rình rập, đặng làm gia tăng số người bội tín giữa vòng loài người” (23: 27-28)

Theo như những câu Kinh Thánh trên, một người mà đang ngụp lặn trong tội ngoại tình – tức là người đã có gia đình nhưng lại đi sinh hoạt tình dục với gái mại dâm hay với người khác phái không phải là vợ hoặc chồng của mình – thì người ấy đang ở trong một tình cảnh vô cùng bi đát, thật khó thoát thân (hố sâu, giếng hẹp). Chết là cái chắc.

Còn nữa, nếu có anh trai chị gái nào, đến giờ này, vẫn còn ngu ngơ hay rất đỗi tự hào rằng mình có số đào hoa, hoặc có gien đa tình nên trai theo, gái bám đông như quân nguyên thì hãy tỉnh lại đi nhá. Đó chẳng phải là tài cán hay ưu thế chi mô, mà chỉ là dấu hiệu rõ ràng rằng, du (you) là kẻ đang bị Đức Chúa Trời giận.

Mà bị Chúa giận là răng? – Là bị Chúa bỏ mặc, không khuyên răn, không nhắc nhở, không quở trách gì  ráo trọi. Thích mần chi thì mần, muốn sống kiểu gì tùy thích. Nếu thế, thì độc lập tự do hoàn toàn rồi còn gì? – Đúng vậy. Hoàn toàn tự do. Không chỉ tự do đối với người ấy, mà còn đối với “kẻ thù nghịch của anh em là ma quỷ” nữa kia đấy. Tự do cắn nuốt, tự do “cướp, giết và hủy diệt” vì bức màn vô hình bảo vệ của Chúa trên người ấy đã được cuốn lại … từ khuya rồi!

Nôm na là ri nì: Chúa là Đấng Yêu Thương mà một khi đã phải nỗi giận đối với một ai đó thì hậu quả dành cho kẻ ấy là vô cùng khủng khiếp. Đúng không? (Anh chị em chịu khó xem qua Rô-ma 1: 18-32 để hiểu thêm về hậu quả giáng trên những người bị Chúa giận nhé. Tưởng như chúng được tự do nhưng kỳ thực là chúng bị “Đức Chúa Trời phó mặc” cho tội lỗi để chờ ngày … mần thịt mà thôi!)

Bạn có đang bị ‘miệng’ của bà nào kẹp không đấy? Dù là sâu hay hẹp thì cũng chết cả thôi.

Ngoài loại bạn tình (tà dâm) khiến người dính đến chúng phải dở sống dở chết như ở trên, thì phần Kinh Thánh hôm nay cũng chỉ ra những loại người mà con dân Chúa dứt khoát không nên kết bạn. Đó là những “người hay nỗi giận”, những “kẻ hung bạo” (22: 24); những “kẻ bảo lãnh nợ” hay cho vay xiết nợ (22: 26); những “người có mắt gian ác”, loại xanh vỏ đỏ lòng (23: 6-7); và đặc biệt là 3 ông bợm: mê rượu – tham ăn – ham ngủ (23: 20-21). Thêm vào đó, lời Chúa còn khuyên dân sự Chúa, mà nhất là những người trẻ tuổi, đừng có ao ước hảo huyền về việc sống chung với kẻ ác, tức là những người không tin thờ Chúa (24: 1) và đừng bao giờ liên kết với những kẻ phản nghịch để chống Chúa hay chống lại vua, tức là những người lãnh đạo quốc gia (24: 21-22).

Trong danh sách bạn bè của anh chị em có gương mặt mốc nào vừa kể ở trên không? Nếu có thì hãy vâng lời Chúa mà đì-lít quan hệ với hắn ngay đi. Tiếp theo, hãy check lại cách thành thật xem thử mình có phải là một trong những người như thế không nhé?

Tiếng là người tin thờ Chúa nhưng lại bị ngay anh chị em đồng đạo xa lánh, không thích giao tiếp – theo ý muốn của Đức Chúa Trời – thì ta chỉ có cái mỗi cái “lốt chiên” mà thôi, chớ không phải là con chiên thật. Tiếng là người tin thờ Chúa nhưng suốt ngày cứ đứng ra bảo lãnh để vay tiền cho người khác, là những người chẳng có chút uy tín nào để vay hay mượn của bất kỳ ai; Tiếng là người tin thờ Chúa nhưng chỗ nào có ăn nhậu, dù bé hay lớn, cũng đều thấy mặt mình ở đấy, thì mần răng những người đàng hoàng, tin kính dám đến kết bạn thiết cùng ta?

Cuối cùng, điều trọng yếu trong phần ‘bình lựng’ hôm nay liên quan đến việc nuôi dạy con cái của các bậc làm cha, làm mẹ. Đặc biệt là đối với trẻ ở độ tuổi thiếu nhi.

“Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo, để khi trở về già, nó cũng không lìa khỏi đó” (22: 6).

“Sự ngu dại buộc vào lòng con trẻ, nhưng roi răn dạy sẽ làm cho điều ấy lìa xa nó” (22: 15)

“Đừng bỏ qua việc răn dạy trẻ thơ; Dù đánh nó bằng roi, nó sẽ chẳng chết đâu. Khi con đánh nó bằng roi, là giải cứu linh hồn nó khỏi âm phủ” (23: 14-15).

“Dạy con từ thuở còn thơ” thì hầu như người Việt ta ai cũng biết; rồi “thương cho roi cho vọt” thì không xa lạ gì trong cách dạy con của người Á Đông. Thế nhưng, dạy hay giới thiệu hoặc xác lập cho con trẻ “con đường nó phải theo” trọn cả cuộc đời thì không phải bậc làm cha, làm mẹ Cơ-đốc nào cũng chịu áp dụng.

“Con đường nó phải theo” là con đường tin kính Chúa; là con đường của một người có Đức Giê-xu làm trung tâm điểm của cuộc đời mình, có Lời Chúa là chuẩn mực trong mọi lĩnh vực và mọi hoạt động. Mà cách dạy chuẩn nhất cho con trẻ trong đường tin kính là học theo gương của cha mẹ.

Thế thì, con cái của bạn học được gì từ nơi bạn về sự cầu nguyện, về việc đọc – học và áp dụng Lời Chúa vào trong đời sống của chúng mỗi ngày?

Trong các gia đình Cơ-đốc ngày nay, có bao nhiêu đứa trẻ được cha mẹ cho tiếp xúc với Lời Chúa và lối sống tin kính từ nhỏ? Và có bao nhiêu đứa thì lại được cha mẹ - hoặc vô tâm hay chủ ý - tập cho chơi game bạo lực, xem phim hài nhảm nhí, nghe nhạc đời, … qua TV, Ipad, Iphone từ lúc còn ẳm ngữa? Cứ đầu độc con cái của mình bằng những thứ rác rưởi của thế gian như thế, thì lấy đâu ra những đứa con ngoan, những đứa bé kính sợ Chúa từ trong gia đình của mình, hỡi các bậc làm cha, làm mẹ?

Như vậy, lời khuyên khôn ngoan từ nơi chính Chúa được ghi chép lại thành văn, tức là Kinh Thánh, thì luôn sẵn ra đấy. Từ trong sinh hoạt tình dục, giao tiếp xã hội, nuôi dạy con cái, … không thiếu chi cả. Vấn đề còn lại là ta có chọn để áp dụng, chọn để làm theo hay không mà thôi. Đừng bao giờ quên rằng, mục đích của sách Châm Ngôn trong Kinh Thánh không phải dùng để đọc, mà là để làm theo. Nên dại hay nên khôn giờ là do ta quyết định rồi đấy.

LỰA CHỌN CÁCH KHÔN NGOAN

Châm Ngôn 18-21

Trung thành với phong cách … “lẫu thập cẩm” vốn có của mình, 114 câu châm ngôn thuộc 4 chương Kinh Thánh hôm nay cung cấp cho độc giả một loạt những thách thức trong việc đưa ra quyết định mỗi ngày liên quan đến phát ngôn, đối nhân xử thế và ít nhiều liên đới đến … “thủ tục đầu tiên” (tiền đâu), như người Việt ta thời nay hay châm biếm.

Chiếm áp đảo thời lượng trong phần Kinh Thánh hôm nay là em LƯỠI. Thôi thì đủ loại nickname: lưỡi lắm lời, lưỡi lượn lẹo, lưỡi lú lẫn, và … lưỡi lếu láo. Và theo sau mỗi nickname này là những hậu quả đa dạng dành cho người sở hữu những chiếc lưỡi đó. Khi đọc 4 chương Kinh Thánh hôm nay, anh chị em nên chịu khó ghi xuống tất tần tật những tác hại của việc “không biết giữ mồm, giữ miệng” nhé. Ghi mần chi? – Để tránh chớ chi. Khá nhớ rằng, “ai không vấp phạm trong lời nói mới là người trọn vẹn, có khả năng kiềm chế được cả thân thể” (Gia-cơ 3: 2).

Tuy nhiên, để có được lời nói khôn ngoan, lời nói đúng lúc, lời nói khiêm nhu, tôn trọng người khác trong quan hệ giao tiếp mỗi ngày, chúng ta không chỉ cần học nói, theo kiểu … “lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” hay “uốn lưỡi bảy lần trước khi nói” là đủ đâu nha. Đành rằng nói là chức năng của lưỡi. Thế nhưng, “văn là người” nên những gì chúng ta nói sẽ thể hiện chúng ta là ai. Và những gì chúng ta nói ra chỉ là trình chiếu những gì chúng ta … chứa chấp hay giấu kín trong lòng mà thôi (Mathiơ 12: 34).

Do đó, để có được “lời hay ý đẹp”, có được môi miệng khôn ngoan trong giao tiếp mỗi ngày, mỗi một chúng ta cần phải xây dựng và phát triển tâm tánh của mình theo chuẩn mực của Lời Chúa trước hết. Một khi tâm tánh chúng ta được thay đổi theo hướng thánh thiện bởi quyền năng của Thánh Linh và Lời của Đức Chúa Trời; Một khi mà lòng chúng ta luôn được cung cấp Lời Chúa cách tươi mới mỗi ngày thì “các nguồn sự sống” tuôn tràn qua môi miệng của chúng ta là chuyện hết sức tự nhiên.

Thế thì, hỡi anh chị em yêu dấu của tôi ơi, hãy chú ý đến việc … “uốn lòng”, chớ không chỉ đơn thuần là “uốn lưỡi” làm đủ mà lừa dối mình đó nha.

Liên quan đến lưỡi, thiết nghĩ ta cũng nên dừng lại một chốc để soi 2 ‘em’ lưỡi láo trong phần Kinh Thánh hôm nay:

Bánh nhờ dối gạt mà được, lúc mới ăn thì ngon ngọt,

Nhưng sau đó, miệng sẽ đầy đá sỏi. (20 : 17)

Tài sản nhờ dùng lưỡi dối gạt mà được

Là hơi thở thoáng qua, là cạm bẫy sự chết. (21: 6)

Đấy là vấn nạn báo cáo láo hay “làm láo, báo cáo hay” hiện đang rất thịnh hành trong xã hội chúng ta, kể cả trong hội thánh. Mục đích? – Để được giải ngân, để được tài trợ, để được phần thưởng hay khen tặng. Từ khai man lý lịch, sử dụng bằng cấp giả, nâng khống số liệu trong các dự án, báo cáo, … để hưởng lợi. Thậm chí, người ta không ngần ngại sử dụng cả ‘nghệ thuật sắp đặt’ (thuê diễn viên quần chúng) lẫn thủ thuật photoshop khi phải báo cáo bằng hình ảnh về hội thánh, về các lớp huấn luyện, …

Lừa được không? – Được. Bánh đó ăn được chớ? – Ngon nữa là đằng khác. Có điều nhai một lúc thì răng bị gãy hết ráo. Răng rứa? – bánh bổng dưng thành đá sỏi. Đúng là, “lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn”. He he. Nói cách khác, những phần thưởng, danh tiếng hay tiền bạc của cải mà đoạt được bằng cách lừa người khác thì ban đầu rất chi là hấp dẫn nhưng về sau – nhanh chậm đố biết – thì hậu quả rất tỏ tường. Chết chắc.

Những tấm gương tày liếp về “những đồng chí đã bị lộ” xưa cũng như nay, Tây cũng như ta, trong hội thánh cũng như ngoài đời luôn đầy ra đấy. Hỡi anh chị em, hãy canh giữ miệng mình khỏi cám dỗ chết người bởi món lưỡi … láo này đó nha.

Trong phần Kinh Thánh hôm nay cũng có đôi chỗ khó hiểu. Trước hết là câu ni:

Một người có nhiều bạn bè có thể là điều tai hại,

Nhưng có một bạn thân thiết còn hơn anh em ruột thịt. (18: 24)

Để có thể hiểu đúng câu châm ngôn này, anh chị em nên đọc thêm các bản dịch Kinh Thánh khác như bản Công Giáo, bản Diễn Ý hay bản 2011. Câu Kinh Thánh này không có hàm ý chống lại việc giao lưu kết bạn cách rộng rãi. Nó cũng không có ý phê phán những ai giao thiệp rộng. “Hại” ở đây nghiêng về ý nghĩa … hao tốn hay chi tiêu nhiều hơn. (Đông, vui, hao là rứa)

Cần để ý cả hai vế hay hai câu thì sẽ dễ dàng hiểu đúng. Ý của 2 em nó là ri nì: “quân cốt tinh chớ không cốt nhiều”. Không phải cứ có đông bạn bè là gút (good) đâu nha. Quan trọng không phải là nhiều bạn là có được những người bạn thân thiết – những người luôn bên cạnh ta, nhất là trong những giờ phút khó khăn.

Nè hỏi nhỏ chút nha: trong số hàng trăm, hàng ngàn, thậm chí là hàng chục ngàn phờ-ren-đờ (friend) mà bạn ‘kết’ trên phây, có đứa nào đủ chuẩn thân thiết hông dzậy? Chỉ cần nhìn vào mỗi chuyện này thôi là bạn có thể phần nào hiểu được Châm Ngôn 18: 24 rồi đấy.

Chỗ khó hiểu thứ hai trong phần Kinh Thánh hôm nay liên quan đến chuyện hối lộ

Tặng vật của một người dọn đường cho người ấy

Và dẫn người đến trước mặt kẻ quyền thế. (18 : 16)

Quà biếu kín đáo làm nguôi cơn tức giận;

Hối lộ bí mật làm dịu trận lôi đình. (21 : 14)

Thoạt trông cứ như Kinh Thánh khuyến khích con dân Chúa hối lộ hay sao í nhỉ. Nhiều anh, nhiều chị, nhiều chú, nhiều bác nếu chỉ lướt qua mỗi hai câu ni thì chắc cú là sẽ tiếp tục vô tư … xòe tiền ra ngay khi gặp phải công an hay cảnh sát. Thế nhưng, đừng cố tình nhầm lẫn như thế nha bà con. Quan điểm của Chúa về chuyện này là ri nè: “Kẻ tham lợi phi nghĩa gây rối rắm nhà mình, Còn ai ghét của hối lộ sẽ được sống” (15: 27).

Đúng là quà tặng thì luôn có sức mạnh của nó. Tùy theo mục đích sử dụng mà nó trở nên có lợi hay có hại. Quà tặng để hối lộ một người nào đấy là tội lỗi. Loại quà kiểu đấy thì không nên trao lẫn không nên nhận; loại người kiểu nớ (trao hối lộ lẫn nhận hối lộ) thì không đáng tin. Đơn giản rứa thôi!

Quả là có lắm điều để chọn lựa, đúng không? Vậy, hãy nhờ Chúa giúp đỡ để mỗi một ngày ta luôn có những quyết định khôn ngoan.

HÀNH XỬ CÁCH KHÔN NGOAN

Châm Ngôn 14-17 

Chìa khóa để hiểu được phần Kinh Thánh hôm nay nằm ở câu đầu tiên của mỗi chương. Salomon đưa ra cái nhìn của Đức Chúa Trời liên quan đến … nhà ta (14: 1; 17: 1), đến miệng ta (15: 1) và đến tấm lòng ta (16: 1). Theo đó, nếu ta thật là ô-kơ hay âu-cơ (tùy theo cách phát âm của bạn) trong 3 lãnh dzực này của đời sống, thì bạn và tôi có thể ngon lành trên con đường thiết lập sự hài hòa hay hòa thuận trong các mối quan hệ xã hội của mình.

Khi đọc phần Kinh Thánh hôm nay, anh chị em hãy để ý đến từ CHÚA (hay Đức Giê-hô-va) và việc xuất hiện liên tục của từ này nha. Danh xưng CHÚA (hay Giê-hô-va) xuất hiện 87 lần trong cả sách Châm Ngôn, và riêng trong phần Kinh Thánh hôm nay thì đã có đến 24 lần kia đấy. (Bạn thử kiểm tra xem trong mỗi chương 16 thôi thì có bao nhiêu lần nhé?). Điều này một lần nữa minh chứng rằng, những lời khuyên dạy được ghi chép lại trong sách Châm Ngôn không dành cho toàn xã hội mà chủ yếu là để hướng dẫn con dân Chúa cách sống một đời tin kính giữa một thế giới bất kính hay không tin kính mà thôi.

Mặc dù các câu châm ngôn luôn ngắn gọn và gợi hình, dễ nhớ và dễ thuộc lòng, nhưng lại không được sắp xếp theo từng chủ đề nên dễ khiến cho người đọc … “đọc xong mà cũng như là … chưa xong”. He he.

Thế cho nên, dù ở dạng thơ nhưng sách Châm Ngôn không thể đọc theo kiểu … lướt web được, mà phải dò, phải soi, phải nghiền, phải ngẫm thì mới thấm, rồi mới ngấm.

Phần Kinh Thánh hôm nay cũng là so sánh chuyện của hai bà thôi à. Bà Khôn và bà Dại. Đừng quên rằng, trong sách Châm Ngôn này Khôn và Dại được nhân cách hóa thành 2 kiều nữ chân dài đó nha. (Đơn giản là vì trong tiếng Do Thái, từ chỉ sự khôn ngoan thuộc giống cái. Rõ rồi nhé).

Bà khôn thì xây, bà dại thì phá. Mà khôn là răng? – Là kính sợ CHÚA, là sống ngay thẳng (14: 3). Cuộc đời của chúng ta, tương lai của chúng ta như thể một ngôi nhà. Thế thì cách sống, cách hành xử hàng ngày của chúng ta hoặc là đang xây dựng hoặc là đang hủy phá ‘ngôi nhà’ đó.

Người đẹp chân dài mà dại kia có biết rằng mình đang phá hủy tương lai của mình không? – Chắc chắn là không rồi.

Cô ả cũng chắc mẫm là mình đang xây dựng, đang tài bồi, đang điểm tô cho ngôi nhà tương lai của mình thật hoành tráng í chứ. Rất thành tâm, rất chăm chỉ và cũng lao khổ, vật vả khác gì ai. Cũng một thể ấy, có biết bao nhiêu người ngày nay, mang danh là con dân Chúa, thậm chí là tôi tớ Chúa, nhưng lại không sống cách ngay thẳng, không hành xử cách kính sợ Chúa trong đời sống thường nhật mỗi ngày tại gia đình cũng như ngoài xã hội. Những người này cũng đang hủy hoại tương lai mình, nhà của mình mà họ nào biết chi mô.

Mà nhà của họ đâu chỉ gói gọn trong một ý nghĩa là căn nhà dùng để ở, mà còn có ý nghĩa rộng hơn là cả gia đình, hôn nhân, sự nghiệp nữa kia đấy.

Trong sách Châm Ngôn có 3 đối tượng được mời … đến lớp. Đó là: người đơn sơ, kẻ nhạo báng và tay ngu dại (1: 22). Thế nhưng, đến chương 8 thì tay nhạo báng đã bye bye lớp học khôn (8: 5) nên chỉ còn lại có hai thành phần được cô giáo Khôn “giáo huấn”. Và trong phần Kinh Thánh hôm nay, vì thời lượng có hạn, nên chúng ta chỉ có thể ‘giải phẩu’ mấy chú đơn sơ này mà thôi.

Người đơn sơ là người chất phát, nhẹ dạ, dễ tin. Chính xác hơn là cả tin nên rất dễ bị dẫn dụ. Ai nói gì cũng tin, mà không có nhận thức về bất cứ điều gì cả. Hạng người này không có khả năng phân biệt đúng sai, vì quá lười suy nghĩ.

Kẻ ngây thơ tin hết mọi điều … (14: 15)

Kẻ ngây thơ được sự điên dại làm cơ nghiệp … (14: 18)

Cần nhớ là mấy chú em này chỉ cả tin những gì con người nói thôi nha, chớ còn những gì Đức Chúa Trời nói thì chúng lại không chịu tin. Thế mới đau. Và bởi vì không chịu tin những gì Đức Chúa Trời nói nên chúng mới còn ngây, mới còn có chuyện để nói.

Chỉ cần một đường lã lướt trên phây-búc thôi là đã đủ vài tấn tác để làm phân rồi. Hô hô.

Đại đa số người Việt ta dường như ai cũng có cái máu ghét Tàu hay sao í, kể cả những người đã được … thay máu hay thay cả phần cứng hiệu Cơ-rê-tiên (Christian) rồi. Thế cho nên chỉ cần đọc thấy một cái tin “trời ơi, đất hỡi” nào liên quan đến Tàu là a thần phù se (share) tới tấp luôn, không cần suy nghĩ, nỏ cần kiểm chứng. Rồi tiếp theo là còm (comment), là chửi, là rủa, … tha thiết luôn.

Còn đối với những mem nào mà không ưa chính quyền, có thành kiến với lãnh đạo chẳng hạn, thì cứ hễ vớ được bài viết nào chữi chính quyền, hay nói xấu lãnh đạo là đều gút (good) hết. Chả cần biết nguồn cơn của sự việc; cũng chẳng thèm quan tâm đến câu nói được trích dẫn kia nằm trong bối cảnh nào.

Bao nhiêu cuộc chiến tranh xảy , bao nhiêu mối quan hệ bị đổ vỡ, bao nhiêu sự nghiệp bị tiêu tùng, … cũng bắt đầu từ những cái mồm của những con người mà Kinh Thánh gọi là “đơn sơ” ấy đấy. Khá nhớ rằng, thần thánh hóa hay lưu manh hóa một cá nhân hay một lãnh tụ mà không cần suy nghĩ thì cũng cùng một giuộc, cũng cá mè một lứa … LÚ như nhau cả thôi.

Kinh Thánh chỉ rõ rằng, “kẻ ngây thơ được sự điên dại làm cơ nghiệp, nhưng người khôn ngoan được đội vương miện bằng tri thức” (14: 8). Chắc chắn là không một ai trong chúng ta muốn mình có được một kết cuộc điên khùng, đúng không? Thế thì hãy cẩn trọng trong cách hành xử mỗi ngày, và hãy cẩn thận về những gì anh chị em nghe hay xem mỗi ngày. Khá nhớ rằng, “tin mọi lời của Đức Chúa Trời là đức tin. Còn tin mọi lời của con người là sự nhẹ dạ” (Charles R. Bridges)

KHÔN & DẠI

Châm Ngôn 10-13

Châm Ngôn không chỉ là một cuốn sách nói về việc làm sao để nên khôn. Nếu bạn thích thì nó cũng có thể là cuốn sách hướng dẫn làm sao để thành người dại hay người ngu (theo tiếng miền Nam) nữa đấy. Nôm na là … thích thì chìu!

Bốn chương Kinh Thánh hôm nay khởi đầu cho 15 châm ngôn thuộc tập I, trong “Hợp Tuyển Châm Ngôn” của Salomon.

Hầu hết các châm ngôn trong tập I này nói chung và 4 chương hôm nay nói riêng, đều thuộc thể loại tương phản. Tức là, nó giới thiệu một ý chính và nhấn mạnh ý chính bằng một ý tương phản. Trong tiếng Anh thì đơn giản lắm: chỉ độc có mỗi từ nhưng (but). Còn trong các bản Kinh Thánh tiếng Việt thì cầu nối giữa 2 ý hay vế đối lập này là 1 trong 3 liên từ: CÒN, NHƯNG, SONG liên tục được sử dụng. Nói chung là khôn – dại cứ đối nhau chan chát rứa đó.

Thôi thì đủ các loại bí danh, tức nickname đã được tác giả sử dụng để gọi tên hai nhân vật chính diện và phản diện. Bên khôn là ri: người khôn, người khôn ngoan, người công chính, người sống ngay thẳng, người hiểu biết, người tuân theo lời khuyên dạy, người khiêm nhường, người trọn vẹn, người thông sáng, … Còn bên dại là ri: kẻ dại, kẻ ngu dại, kẻ gian tà, kẻ gian ác, kẻ theo đường lối quanh co, kẻ nheo mắt hiểm độc, kẻ có môi miệng ngu dại, kẻ ngu si, kẻ từ chối sự quở trách, kẻ vô đạo, kẻ cường bạo, …

Điểm nhấn chủ yếu trong 4 chương Kinh Thánh hôm nay là kết cuộc tương phản hoàn toàn giữa người khôn và kẻ dại. Không phải chờ đến tận khi sang thế giới bên kia thì người ta mới nhận được kết quả chung cuộc đâu nha. Ngay trong đời này đã được hưởng rồi. Thiện hay ác, công chính hay gian tà gì cũng được lãnh phần hết á (11: 31)

Trong thời … đồ đểu này, khi mà sự giả dối đã lên ngôi thì dường như những lời khôn ngoan trong sách Thánh này đã lạc hậu, đã lỗi thời đối với đại bộ phận người Việt hôm nay. Khi mà các chuẩn mực đạo đức bị đảo lộn; khi mà “thẳng thắng, thật thà thì thua thiệt. Lọc lừa, luồn lách lại lên lương” hoặc lên lon, tức lên chức, thì con dân Chúa và kể cả người hầu việc Chúa cũng dễ bị … lụy đời, dễ bị cám dỗ đem Lời Chúa ra … xét lại lắm à nha.

Thế nhưng, dù chúng ta có tin hay không thì tính đúng đắn trong Lời Chúa vẫn trường tồn qua năm tháng, không bao giờ thay đổi. Đúng là thời nay, ở Việt Nam ta, muốn làm người chân thật (kiểu chị Hồng thu mua đồng nát, nhặt được 5 triệu Yên, tiền Nhật) hay mần ăn buôn bán đàng hoàng, chính trực là cực khó, kể cả cho người không tin thờ Chúa chớ đừng nói chi đến con dân Chúa. Thế nhưng, khó Chúa mới chọn chúng ta, chớ dễ thì Chúa chọn ‘đứa’ khác rồi. He he.

Đừng quên là Chúa chọn chúng ta để làm sự sáng cho thế gian, làm người đại diện của Chúa giữa thế gian đầy tội lỗi tối tăm này đấy. Vậy thì, hỡi anh chị em hãy cậy ơn Chúa, kính sợ Chúa – tức là khởi đầu sự khôn ngoan – mà “sống một cuộc sống lương thiện giữa những dân ngoại, là những kẻ vẫn nói xấu anh chị em như là người làm ác, họ sẽ thấy các việc lành của anh chị em mà tôn vinh Đức Chúa Trời trong ngày Ngài thăm viếng.”  (1 Phê-rơ 2: 12)

Từ “châm ngôn” là từ Hán Việt, nghĩa là lời răn dạy (châm: răn, dạy; ngôn: lời nói). Và cụ thể trong phần Kinh Thánh hôm nay là lời răn dạy của một người cha dành cho người con. Người con ở đây chính là bạn và tôi – những người tin thờ Chúa; Còn người cha? – Đó là chính Đức Chúa Trời, Cha của mỗi một người tin.

Thế thì trước hết, hãy đọc phần Kinh Thánh hôm nay một lần nữa, cách hết sức chậm rãi để làm một bài test cho chính mình, theo các tiêu chuẩn trong đó nhé. Kiểm tra thật kỹ nha, từ trong ra ngoài, từ động cơ, suy nghĩ, thái độ, đến lời nói và cuối cùng là hành động. Chỗ nào ta đã đạt chuẩn, và chỗ nào ta còn … vướng. Đạt chuẩn rồi thì cậy ơn Chúa mà gìn giữ và phát huy; còn bị vướng, bị nhiễm khuẩn thì phải mạnh dạn xử lý thôi. Khá nhớ rằng, trong lĩnh vực thuộc linh thì ngược lại với sự ngu dốt không phải là sự hiểu biết mà là sự vâng lời!

Còn nữa, người con khôn ngoan luôn vâng lời cha mình cách tự nguyện, còn đứa con ngu thì chỉ làm cách miễn cưởng hoặc vì bị ép buộc mà thôi. Sự vâng lời của bạn đối với Chúa, tức Cha trên trời của bạn, thuộc dạng nào: tự nguyện hay bị ép buộc?

Bạn có muốn làm vui lòng Chúa, vui lòng bố mẹ mình không? – Hãy cầu nguyện mỗi một buổi mai, xin Chúa giúp bạn làm một đứa con khôn trong mỗi một ngày, tức là xin Chúa giúp bạn sống theo Lời Chúa, áp dụng Lời Chúa vào trong đời sống của mình mỗi một ngày.

Bạn có thật sự muốn sống như thế không?