LỜI KHÔN TỪ VUA

Châm Ngôn 25-29

138 câu châm ngôn trong phần Bộ Hành ngày hôm nay là do vua Sa-lô-môn cảm tác nhưng lại được sưu tầm và biên soạn vào khoảng 250 năm sau đó bởi vua Ê-xê-chia. Đó là một kho báu vô tận từ một vị lãnh đạo anh minh dành cho thần dân của mình với những lời cảnh báo chống lại tình trạng suy đồi thuộc linh cùng những hướng dẫn cho một đời sống tin kính.

Sa-lô-môn đụng đến nhiều đối tượng  và các thành phần khác nhau trong xã hội: người giàu và kẻ nghèo, nhân chứng gian và bạn hữu, người siêng và kẻ nhác, kẻ lừa đảo và người đáng tin cậy, … Tuy nhiên, trong mỗi một hoàn cảnh luôn luôn có sẵn những cách ứng xử đúng đắn và viễn cảnh thích hợp cho những tấm lòng ngay thẳng. Nói cách khác, đáp án đúng luôn luôn sẵn có trước mắt. Vấn đề còn lại: sự chọn lựa của mỗi chúng ta.

Điểm đặc trưng trong phần Kinh Thánh hôm nay là thể loại văn so sánh với các từ thường xuyên được sử dụng: “như/giống như/cũng như”, “khác nào”. Tác giả sử dụng những hiện tượng, những sự vật quen thuộc trong tự nhiên hay trong cuộc sống để chuyển tải nội dung lời khuyên dạy của mình cách sống động đến tâm trí và tấm lòng của người nghe. Đây cũng là cách truyền thông vô cùng hiệu quả, giúp người nghe dễ dàng nhớ đến lời dạy về lâu dài mỗi khi có dịp tiếp xúc với những sự vật hay những đối tượng đã được sử dụng để minh họa. Anh chị em nào đang làm công tác giảng dạy, đặc biệt là công tác giảng dạy giữa vòng những người lao động bình dân ít chữ nghĩa, thì đây là phương cách đáng nên bắt chước đó nha.

Trong 5 chương Kinh Thánh hôm nay có lắm chỗ khó hiểu, thậm chí dường như là mâu thuẫn nữa kia đấy. Chẳng hạn, trước hết là 2 ‘boạn’ ni:

“Chớ đáp với kẻ ngu si tùy sự ngu dại nó, e con giống như nó chăng. Hãy đáp với kẻ ngu si tùy sự ngu dại nó, kẻo nó khôn ngoan theo mắt nó chăng”. (26: 4-5)

Cứ tưởng chúng như … chó với mèo, nhưng thật ra thì không phải vậy. Cụm từ “tùy theo sự ngu dại nó” xuất hiện 2 lần là có ý đồ chơi chữ đấy. Đây là 2 cách xử lý khác nhau đối với những lời chất vấn và lối hành xử từ những người còn non trẻ thuộc linh (ngu si).

Một đằng có nghĩa là chớ bị cám dỗ mà hạ chuẩn xuống cùng mức … ngu của hắn, tức là đừng sử dụng phương cách của hắn để … ‘ăn miếng trả miếng’ với hắn. Còn đằng kia là đừng bỏ mặc hắn … ngu thâm niên. Tùy theo mức độ mà hắn có thể hiểu được, hãy tận cơ hội giúp hắn … thoát ngu, tức là giúp hắn nhận ra rằng những gì hắn nghĩ, hắn tính, hắn làm là sai trớt quớt rồi. Đây chính là cách mà sứ đồ Phao-lô đã sử dụng để ‘giới thiệu’ mấy tay sứ đồ giả ở thành Cô-rinh-tô năm xưa đấy (2 Corinhto 11: 1-31)

Tiếp đến là bạn 27: 10 “Chớ lìa bạn mình, hay là bạn của cha mình; Trong ngày hoạn nạn chớ đi đến nhà anh em mình: Một người xóm giềng gần còn hơn anh em xa.”  Câu châm ngôn này không hề có ý phủ nhận giá trị tình cảm của quan hệ huyết thống hay có mưu đồ xúi giục người tin Chúa bỏ ông bỏ bà, bỏ anh bỏ em, bỏ họ bỏ hàng đâu nha. Câu này chỉ nhấn mạnh đến khía cạnh thực tế của tình bạn bè láng giềng, theo kiểu “bà con xa không bằng láng giềng gần”, nhất là trong những tình huống khẩn cấp (hoạn nạn, tai ương) mà thôi. Đây chính là lý do mà sách Châm Ngôn luôn khuyên dạy người tin thờ Chúa phải giữ mối quan hệ tốt với người láng giềng.

Tuy nhiên, dù có thân mật đến cỡ nào đi nữa thì cũng phải giữ một ‘khoảng cách’ nhé anh chị em. Vì Kinh Thánh dạy rằng, “Đừng thường xuyên bước chân đến nhà người lân cận con, Kẻo người chán con và trở lòng ghét con chăng” (25: 7)

Lại cũng hãy nhớ tôn trọng sự riêng tư của người bạn hàng xóm, chớ đừng thừa nhiệt tình thiếu hiểu biết mà cứ “dậy sớm lớn tiếng chúc phước cho bạn hữu” thì “lời chúc phước đó sẽ bị kể là lời nguyền rủa” đấy nha cưng (27: 14).

Chúc phước cho bạn bè là việc làm tốt, rất đáng được khuyến khích để phát huy. Thế nhưng, việc làm tốt mà thực hiện sai thời điểm (sáng SỚM) và sai quy cách (LỚN TIẾNG) thì gây “họa” cho người chớ không phải là phúc đâu nha.

Cứ thử tưởng tượng, một ngày nọ vào lúc trời “còn tưng tưng sáng”, tức là khi ta còn đang say giấc nồng mà có một tay nào đó trong hội thánh đến đứng trước cổng nhà ta mà “réo” – không chỉ cho ta mà còn cho hàng xóm của ta đều nghe thấu, “lớn tiếng” mà lị - thì dù lời chúc của ‘hắn ta’ có gút (good), có thiêng đến cỡ nào đi nữa thì đối với ta nó chỉ là phiền phức, chớ phúc đức nổi chi. Đúng hông?

Nói đến đây, chợt nhớ đến cảnh nhiều sư nhiều đệ - đặc biệt là các bác ở quê - khi đến làm khách hay nghỉ trọ nơi nhà của người khác. Chẳng cần quan tâm đến chuyện “nhập gia, tùy tục” hay giờ giấc sinh hoạt của chủ nhà gì sất, cứ thức dậy lúc nào là cầu nguyện như vỡ trận lúc ấy. Rồi thì hát, thì đàn, rồi tiếng lạ tiếng quen, … Việc làm tốt mà thành ra phản cảm, phiền toái cho người đáng ra phải được phúc. Vậy, hãy nhớ điều chỉnh vô-lum vừa đủ … Chúa nghe để bảo đảm giờ nghỉ ngơi của mọi người nha pà kon.

Thế mới hay, “Miệng hay đáp giỏi khiến người vui vẻ; và lời nói phải thì, (tức đúng lúc, đúng thời điểm) lấy làm tốt biết bao!” (Châm 15: 23) và “Lời nói đúng lúc khác nào quả táo bằng vàng có cẩn bạc.” (Châm 25: 11).

Và trước khi xây gút-bây (say good bye) xin có lời cảnh báo đến mọi khách Bộ Hành: “Người nào ngoảnh tai không nghe theo Kinh Luật, Lời cầu nguyện của người ấy cũng là sự gớm ghiếc.” hay “Người coi thường luật lệ, cầu nguyện Thượng Đế không nghe – (Bản Diễn Ý)” (28: 9).

Rõ rồi nhé. Đừng có mà sống buông thả không khác chi người thế gian – cũng ăn nhậu, cũng gian lận, dối trá, cũng trai gái ngập ngụa – nhưng khi gặp nạn thì chạy đến kêu gào trước mặt Chúa hoặc bù lu bù loa “xin thầy cô, xin mục sư, xin mọi người cầu nguyện cho tôi” như thể là người tin kính lắm í.

Nghe này: lời cầu nguyện hay van nài của loại người không xem Chúa và Lời Chúa ra … trăm gờ-ram nào là sự gớm ghiếc hay ghê tởm đối với Chúa đấy. Chúa không thèm nghe đâu. Đối với thành phần này thì chỉ có một lời cầu nguyện mà Chúa có thể nghe đến thôi. Đó là lời cầu nguyện ăn năn.

Không chỉ không trả lời, mà đối với những kẻ coi thường Luật Pháp Chúa, tức không sống theo Lời Chúa thì Chúa còn ‘khuyến mãi’ cho chúng một kết cuộc … khủng đúng nghĩa luôn:

"Một người thường bị quở trách nhưng vẫn cứng đầu, sẽ bị hủy diệt thình lình không phương cứu chữa” (29: 1)

Quá rõ rồi đấy nha. Ngày mai của ta thành hay bại là do thái độ ngày hôm nay của chúng ta đối với Lời Chúa. Chọn sống thế nào là tùy nơi bạn đấy.