TÀI ĐỨC VẸN TOÀN

Châm Ngôn 30-31

Sách Châm Ngôn kết thúc với những lời khôn của hai người tin kính: A-gu-rơ và vua Lê-mu-ên. Vì không có chỗ nào trong Kinh Thánh cho ta manh mối về hai nhân vật này, trong khi tác quyền của Sa-lô-môn đối với sách Châm ngôn đã được minh định ngay từ trang đầu (1: 1), nên nhiều người nghiêng về giả thuyết rằng A-gu-rơ và Lê-mu-ên chẳng qua chỉ là những nickname hay bí danh của vua Sa-lô-môn mà thôi.

Dù giả thuyết này có âu-cơ đi chăng nữa thì cũng phải nhìn nhận rằng, xì-tai (style) của 2 chương cuối cùng là khác rất xa với 29 chương trước đó, nhất là với các chương từ 10-29. Số là 2 ‘em’ nó chả bảo người đọc chúng ta rằng nên hay không nên làm điều này, điều kia. Cũng chẳng đưa ra nhận định đúng sai chi cả. Cứ ‘phơi’ lồ lộ ra như thế. Ai hiểu được thì hiểu.

Sử dụng những hình ảnh trong thế giới tự nhiên cùng thể loại châm ngôn “Thông Kê Số Lượng”, theo kiểu … nói “ba điều, bốn chuyện” của người Việt, A-gu-rơ gồm tóm lại nhiều chủ đề đã được trình bày xuyên suốt cả sách Châm Ngôn như khôn và dại, tham lam và tham ăn, ngoại tình và giả hình.

Giọng văn nhập đề của A-gu-rơ và Lê-mu-ên (30: 2-3; 31: 2) có hơi hướng châm biếm hay sao ấy. Sắp sửa dạy học trò, hay dạy con nhưng mấy thầy, mấy mẹ này cứ khoe mình là … dốt. Quá lọa đúng không? Thế nhưng, thấy dzậy mà hổng phải dzậy đâu à nha. Khôn nẻ vỏ luôn í.

Trước hết, thầy A-gu-rơ xác nhận rằng, Chúa quá vĩ đại nên không cách chi hiểu hết được về Ngài (30: 3-4). Điều gì cần biết về Chúa thì đã được bày tỏ trong Lời của Ngài rồi, nên đừng có làm tài khôn mà ‘thêm mắm, giặm muối’ vào đấy. Chết à con (30: 5-6).

Tiếp theo, thầy í khuyến mãi cho 2 bạn sanh dziên Y-thi-ên và U-canh một lời cầu nguyện mẫu: “Cầu Dzừa Đủ Xài” (30: 7-9), trước khi đăng đàn giới thiệu một loạt sê-ri mang tựa đề: “Tứ Đại Danh Bộ”.

Nhóm Bộ Tứ đầu tiên mang biệt danh: Ác Nhân Kinh (30: 11-14); nhóm thứ hai có nickname là Đông Y-náp (Don’t Enough – 30: 15-16); nhóm thứ ba mang tên Kỳ … Văn Lạ (30: 18-20); tiếp theo là nhóm Kinh … Văn Dị (30: 21-23); theo sau đó là nhóm Tí Trạng Khôn (30: 24-28) và cuối cùng là nhóm Tứ Oai Phong (30: 29-31).

“Ác Nhân Kinh” thì quá rõ rồi, không cần diễn giải thêm. Đây là loại người mà Chúa ghét. Chớ chung xuồng với chúng.

Còn “Đông Y-náp”? – Đây là loại người tham muốn vô độ, không bao giờ biết dừng. Trong bộ nhớ của nhóm này không hề có từ “thỏa lòng”. Chúng cứ bị thiêu đốt bởi lòng tham muốn đối với những gì mình không có hay những gì thuộc về người khác thay vì vui hưởng những gì mình đang có. Mà tham muốn kiểu í thì dù có vẻ chính đáng như “dạ son sẻ” – tức lòng ước ao có một mụn con của người đàn bà hiếm muộn – đi nữa, thì hậu quả hay tác hại của nó là thật khó lường. (Đọc lại chuyện bà Sara cưới vợ bé cho chồng là Apraham thì biết). Nói chi đến Âm Phủ, đất hạn, hỏa hoạn hay … đỉa đói. Thế mới hay, “sự tin kính cùng sự thỏa lòng chính là mối lợi lớn” cho đời sống của mỗi một chúng ta (1 Timothe 6: 6).

Nhóm “Kỳ Văn Lạ”, nếu muốn, cũng có thể gọi là “hiểu được chết liền”. Từ bốn đường lả lướt, hai khô hai ướt, muốn tìm dấu vết thì hơi bị … mướt, tác giả kết luận cái rụp: “Đường của người phụ nữ ngoại tình cũng vậy: cô ả ăn xong, chùi miệng và nói: ‘Em có làm điều gì tội lỗi đâu!’” (30: 20). Đứng hình chưa?

Vì không để lại dấu vết (như chim bay trên trời, rắn bò trên đá, tàu chạy giữa biển khơi, và cách trai gái ái ân), tức là không có “tang chứng, vật chứng” – theo cách nghĩ của chúng – nên chuyện ngoại tình hay sinh hoạt tình dục ngoài luồng là rất dễ … xơi. Lối lập luận gian xảo như thế chính là cái bẫy đã, đang và sẽ tiếp tục hủy hoại biết bao cuộc đời cùng biết bao gia đình khắp năm châu bốn biển đấy. Đừng tưởng mình là ngoại lệ, mình là bất khả chiến bại nghe con.

Dù mấy ả “ăn” xong, “lau mồm” liền, không ai kịp thấy đi nữa thì cả con ả, lẫn thằng chả vẫn bị Chúa ghét như thường. Bài học mới hôm thứ Hai chớ đâu. Nhớ không?  

Tiếp theo là bộ Tứ “Kinh Văn Dị”. Sở dĩ, 4 dị nhân này có thể làm cho đất rung, núi chuyển là vì được hay bị … ngồi nhầm chỗ. Gọn một lời là mấy ảnh, mấy chỉ không hề được trang bị hay huấn luyện để làm lãnh đạo hay giữ vai trò quản lý – dù là làm chủ một gia đình hay một quốc gia.

Vĩ mô thì có gương tày liếp của các cụ thuộc giai cấp “công nông vô sản” sau khi giành được chính quyền thì đưa đất nước “tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc, … đến hết thế kỷ hổng biết đã đến được chưa” còn sờ sờ ra đấy. Còn vi mô thì có chuyện mấy anh Hai Lúa được đền bù tiền tỉ sinh đổ đốn thế nào; mấy ả nạ dòng ‘chằn ăn trăn cuốn’, đóng phim ma không cần hóa trang, một khi túm được tấm chồng sinh kênh kiệu ra sao hay nô tỳ A-ga sau khi có chửa với ông chủ mình thì xấc láo, hỗn xược không ai chịu nổi là những minh họa sống động cho 4 ông (bà) kẹ này đấy ạ.

Nhiều người ngày nay rất … máu làm lãnh đạo, rất mê làm quản lý, và vô cùng sướng … củ tỉ khi được ngồi vào ghế ông chủ hay bà chủ. Thế nhưng, họ chỉ quan tâm đến chức danh, tức tên gọi (mục sư, giáo sư, giám đốc, quản lý, …) chớ không hề chuẩn bị lẫn trau dồi chính mình (tri thức, sức khỏe, kỹ năng, …) để thực hiện chức năng của chức danh đó.

Ngồi vào đi rồi biết nha cưng. Ngồi cho thật chắc vào nhé, vì trái đất bắt đầu rúng động rồi kìa.

Khác với 3 nhóm người trên, những loại người thuộc 2 nhóm bộ Tứ còn lại thì ta nên bắt chước. Bắt chước nhóm “Tí Trạng Khôn” trong việc chuẩn bị cho mình một tương lai tốt đẹp, bất kể thân thế hay danh phận của mình có thấp kém đến đâu. Và bắt chước nhóm “Tứ Oai Phong” – không phải cách bước đi trên sàn “mèo đi dạo” (catwalk) của những người mẫu thời trang – mà là những phẩm cách của một người lãnh đạo như can đảm (sư tử), nghiêm trang (gà trống), dẫn dắt người khác bằng cách làm gương (con dê đực) và quyết đoán (vị vua khi thống lĩnh ba quân).

Đúng là có quá nhiều “thầy” để ta có thể học khôn đúng không. Đức Chúa Trời đã chuẩn bị sẵn thầy cô khắp xung quanh cho ta rồi đấy nhé. Hãy khiêm nhường đủ để mà học khôn từ … cái kiến, con đỉa học đi. Còn đứa nào “dại dột mà tự cao tự đại”, không chịu học í à? – Không “chột mắt, lọt tròng” thì cũng … “trào máu mũi” hay nói như mấy anh Ba Tàu Chợ Lớn là … “hộc xì-dầu” à nha (30: 17, 32-33).  

“Ba điều, bốn chuyện” của thầy A-gu-rơ đã chiếm quá nhiều thời lượng rồi, nên giờ đành phải vắn tắt những gì mà vua, hay chính xác hơn là mẹ của vua Lê-mu-ên dạy ổng thôi.

Có hai điều mẹ dạy liên quan đến lối sống và cách hành xử của một người lãnh đạo. Đó là phải tránh xa tửu-sắc, hay ma men và ma-đam, tức rượu và gái. Đồng thời phải luôn xem trọng quyền lợi của thành phần thấp cổ, bé miệng trong xã hội hoặc trong cộng đồng.

Rượu có phải là dùng để uống không? – Yes. Nhưng không phải cho người lãnh đạo uống à nha. Thế thì cho ai uống? – Cho mấy tay phạm nhân sắp bị tử hình, và những “kẻ có lòng đắng cay sầu não” mà thôi. Sở dĩ hai thành phần nầy cần rượu là để giúp họ “quên đi nỗi nghèo khổ của mình” giống như người nghèo ở Hà Nội cần được xem bắn pháo hoa thường xuyên trên cầu Nhật Tân vậy đó!

Rứa thì mỗi khi nâng cốc nốc cạn – dù là bia Tiger, là Ba Cây Búa hay rượu bột nỡ – thì ta đang tự xếp mình chung hàng với những kẻ sắp bị tử hình và những kẻ có lòng đắng cay sầu não đó nha. Thích như dzậy hả cưng? Thích thì chìu. Lúc đó thì đừng có trách nghe hôn.

Cuối cùng, từ câu 10 cho đến câu 31, Lê-mu-ên sử dụng lần lượt 22 chữ cái trong bảng chữ cái của tiếng Hê-bơ-rơ để vẻ nên chân dung tuyệt vời của một người vợ, một người mẹ đảm đang, tin kính. Thật là một người nữ tài đức vẹn toàn. Đây là người phụ nữ điển hình cho sức mạnh, trí thông minh, năng lực, sự nhạy bén trong công việc, tính siêng năng, sự vinh hiển và nhan sắc. Người nữ này rõ ràng là một cộng sự và là một người bạn đời đối với chồng của mình chớ không phải là cấp dưới, là kẻ giúp việc hay nô lệ của anh ta.

Đối với Chúa thì “Duyên là giả dối, sắc là hư không, nhưng người nữ nào kính sợ CHÚA sẽ được khen ngợi.” (31: 30). Cũng vì lý do đó mà sứ đồ Phê-rơ đã từng khuyên dạy những người nữ trong Chúa rằng, “Đừng chú trọng sự trang điểm bề ngoài như làm tóc cầu kỳ, đeo vàng, mặc áo quần lòe loẹt; nhưng hãy trang điểm con người bề trong thầm kín bằng vẻ đẹp không phai tàn của tinh thần dịu dàng, yên lặng; đó là điều quý giá trước mặt Đức Chúa Trời.” (1 Phê-rơ 3: 3-4)

Nếu bạn là một thiếu nữ đang tìm kiếm một gương mẫu tin kính, thì phần Kinh Thánh này (31: 10-31) là dành cho bạn. Nếu bạn là một chàng trai trẻ đang tìm kiếm một người vợ mẫu mực, thì hãy đọc và ghi nhớ phân đoạn này trong suốt thời gian tìm hiểu của bạn. Còn nếu đã lập gia đình, thì tại sao bạn lại không dùng những câu Kinh Thánh này để cầu nguyện cho chính mình (nếu bạn là nữ) hoặc cầu nguyện cho vợ của mình (nếu bạn là người chồng)?

Đảm bảo đó sẽ là những lời cầu nguyện đẹp lòng Chúa vô cùng. Nào, còn chần chờ gì nữa. Mần ngay đi.