LỜI CỦA NGƯỜI KHÔN

Châm Ngôn 22-24 

Ba chương Kinh Thánh hôm nay tiếp tục đưa ra những lời khuyên khôn ngoan cho con dân Chúa trong các mối quan hệ xã hội.

Khi vị trí xã hội của một người càng cao chừng nào, trọng trách mà một người đảm đương (cả trong gia đình lẫn ngoài xã hội) càng lớn chừng nào, thì người ấy càng cần thêm nhiều khôn ngoan chừng nấy. Ấy là vì những sự chọn lựa hay những quyết định của họ (liên quan đến những khía cạnh đạo đức, đạo lý hoặc thuộc linh) không chỉ ảnh hưởng đến đời sống cá nhân của họ mà còn ảnh hưởng đến đời sống của những người ở dưới quyền của họ nữa.

Xin hãy nhớ đến các bậc làm cha mẹ, các thầy cô giáo, các bậc cầm quyền và các mục sư hay những người lãnh đạo thuộc linh của bạn trong sự cầu thay hàng ngày của mình. Hãy cầu xin Chúa luôn ban cho họ “tấm lòng khôn sáng để biết xét xử dân Ngài và phân biệt đúng sai” (1 Vua 3: 9; 2 Sử Ký 1: 10).

Trong phần Kinh Thánh hôm nay có một chi tiết ở địa chỉ 22: 20 khiến cho hầu hết những khách Bộ Hành chăm chỉ và hay … ‘soi mói’ chắc chắn sẽ có théc méc. (Chi tiết này không thấy trong Bản Dịch Cũ, hoặc trong bản tiếng Anh New King James, nhưng trong các bản dịch về sau đều có). Đó là “30 lời khuyên răn và tri trức” mà “người khôn ngoan” “đã chép cho con”.

30 “lời khuyên” này bắt đầu từ câu 17 (hay chính xác hơn là từ câu 22) của chương 22 và khóa sổ ở câu 22 của chương 24. Ba mươi “lời khuyên” này dài ngắn khác nhau nha. Ngắn thì chỉ một câu, còn dài thì … 7 câu cũng có. Trong tiếng Việt thì có Bản Phổ Thông, còn trong tiếng Anh thì có bản NIV phân chia rất cụ thể 30 ‘em’ này. Anh chị em nào quan tâm thì tìm đến các bản dịch í mà ngâm kíu nhé

Giải đáp thắc mắc chừng nớ thôi, giờ phải quay sang những điểm nhấn chính yếu của 3 chương Kinh Thánh hôm nay.

Trước hết, là chuyện … chơi. Nói đến chơi là phải có bạn hay ‘boạn’ (nói theo giọng Quảng Nôm)! Mà ‘boạn’ thì hôm nay chỉ có 2 thành phần được điểm danh mà thôi. Cả hai đều là ‘tà đạo’, chớ không thuộc … ‘danh môn chánh phái’. Đó là ‘boạn’ tình (tà) và ‘boạn’ đường (tà). Hic

“Miệng của người đàn bà ngoại tình là cái hố sâu; Kẻ bị CHÚA giận sẽ rơi vào đó” (22: 14)

“Vì gái điếm là cái hố sâu, và người dâm phụ là cái giếng hẹp. Thật vậy, cô ta như kẻ trộm rình rập, đặng làm gia tăng số người bội tín giữa vòng loài người” (23: 27-28)

Theo như những câu Kinh Thánh trên, một người mà đang ngụp lặn trong tội ngoại tình – tức là người đã có gia đình nhưng lại đi sinh hoạt tình dục với gái mại dâm hay với người khác phái không phải là vợ hoặc chồng của mình – thì người ấy đang ở trong một tình cảnh vô cùng bi đát, thật khó thoát thân (hố sâu, giếng hẹp). Chết là cái chắc.

Còn nữa, nếu có anh trai chị gái nào, đến giờ này, vẫn còn ngu ngơ hay rất đỗi tự hào rằng mình có số đào hoa, hoặc có gien đa tình nên trai theo, gái bám đông như quân nguyên thì hãy tỉnh lại đi nhá. Đó chẳng phải là tài cán hay ưu thế chi mô, mà chỉ là dấu hiệu rõ ràng rằng, du (you) là kẻ đang bị Đức Chúa Trời giận.

Mà bị Chúa giận là răng? – Là bị Chúa bỏ mặc, không khuyên răn, không nhắc nhở, không quở trách gì  ráo trọi. Thích mần chi thì mần, muốn sống kiểu gì tùy thích. Nếu thế, thì độc lập tự do hoàn toàn rồi còn gì? – Đúng vậy. Hoàn toàn tự do. Không chỉ tự do đối với người ấy, mà còn đối với “kẻ thù nghịch của anh em là ma quỷ” nữa kia đấy. Tự do cắn nuốt, tự do “cướp, giết và hủy diệt” vì bức màn vô hình bảo vệ của Chúa trên người ấy đã được cuốn lại … từ khuya rồi!

Nôm na là ri nì: Chúa là Đấng Yêu Thương mà một khi đã phải nỗi giận đối với một ai đó thì hậu quả dành cho kẻ ấy là vô cùng khủng khiếp. Đúng không? (Anh chị em chịu khó xem qua Rô-ma 1: 18-32 để hiểu thêm về hậu quả giáng trên những người bị Chúa giận nhé. Tưởng như chúng được tự do nhưng kỳ thực là chúng bị “Đức Chúa Trời phó mặc” cho tội lỗi để chờ ngày … mần thịt mà thôi!)

Bạn có đang bị ‘miệng’ của bà nào kẹp không đấy? Dù là sâu hay hẹp thì cũng chết cả thôi.

Ngoài loại bạn tình (tà dâm) khiến người dính đến chúng phải dở sống dở chết như ở trên, thì phần Kinh Thánh hôm nay cũng chỉ ra những loại người mà con dân Chúa dứt khoát không nên kết bạn. Đó là những “người hay nỗi giận”, những “kẻ hung bạo” (22: 24); những “kẻ bảo lãnh nợ” hay cho vay xiết nợ (22: 26); những “người có mắt gian ác”, loại xanh vỏ đỏ lòng (23: 6-7); và đặc biệt là 3 ông bợm: mê rượu – tham ăn – ham ngủ (23: 20-21). Thêm vào đó, lời Chúa còn khuyên dân sự Chúa, mà nhất là những người trẻ tuổi, đừng có ao ước hảo huyền về việc sống chung với kẻ ác, tức là những người không tin thờ Chúa (24: 1) và đừng bao giờ liên kết với những kẻ phản nghịch để chống Chúa hay chống lại vua, tức là những người lãnh đạo quốc gia (24: 21-22).

Trong danh sách bạn bè của anh chị em có gương mặt mốc nào vừa kể ở trên không? Nếu có thì hãy vâng lời Chúa mà đì-lít quan hệ với hắn ngay đi. Tiếp theo, hãy check lại cách thành thật xem thử mình có phải là một trong những người như thế không nhé?

Tiếng là người tin thờ Chúa nhưng lại bị ngay anh chị em đồng đạo xa lánh, không thích giao tiếp – theo ý muốn của Đức Chúa Trời – thì ta chỉ có cái mỗi cái “lốt chiên” mà thôi, chớ không phải là con chiên thật. Tiếng là người tin thờ Chúa nhưng suốt ngày cứ đứng ra bảo lãnh để vay tiền cho người khác, là những người chẳng có chút uy tín nào để vay hay mượn của bất kỳ ai; Tiếng là người tin thờ Chúa nhưng chỗ nào có ăn nhậu, dù bé hay lớn, cũng đều thấy mặt mình ở đấy, thì mần răng những người đàng hoàng, tin kính dám đến kết bạn thiết cùng ta?

Cuối cùng, điều trọng yếu trong phần ‘bình lựng’ hôm nay liên quan đến việc nuôi dạy con cái của các bậc làm cha, làm mẹ. Đặc biệt là đối với trẻ ở độ tuổi thiếu nhi.

“Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo, để khi trở về già, nó cũng không lìa khỏi đó” (22: 6).

“Sự ngu dại buộc vào lòng con trẻ, nhưng roi răn dạy sẽ làm cho điều ấy lìa xa nó” (22: 15)

“Đừng bỏ qua việc răn dạy trẻ thơ; Dù đánh nó bằng roi, nó sẽ chẳng chết đâu. Khi con đánh nó bằng roi, là giải cứu linh hồn nó khỏi âm phủ” (23: 14-15).

“Dạy con từ thuở còn thơ” thì hầu như người Việt ta ai cũng biết; rồi “thương cho roi cho vọt” thì không xa lạ gì trong cách dạy con của người Á Đông. Thế nhưng, dạy hay giới thiệu hoặc xác lập cho con trẻ “con đường nó phải theo” trọn cả cuộc đời thì không phải bậc làm cha, làm mẹ Cơ-đốc nào cũng chịu áp dụng.

“Con đường nó phải theo” là con đường tin kính Chúa; là con đường của một người có Đức Giê-xu làm trung tâm điểm của cuộc đời mình, có Lời Chúa là chuẩn mực trong mọi lĩnh vực và mọi hoạt động. Mà cách dạy chuẩn nhất cho con trẻ trong đường tin kính là học theo gương của cha mẹ.

Thế thì, con cái của bạn học được gì từ nơi bạn về sự cầu nguyện, về việc đọc – học và áp dụng Lời Chúa vào trong đời sống của chúng mỗi ngày?

Trong các gia đình Cơ-đốc ngày nay, có bao nhiêu đứa trẻ được cha mẹ cho tiếp xúc với Lời Chúa và lối sống tin kính từ nhỏ? Và có bao nhiêu đứa thì lại được cha mẹ - hoặc vô tâm hay chủ ý - tập cho chơi game bạo lực, xem phim hài nhảm nhí, nghe nhạc đời, … qua TV, Ipad, Iphone từ lúc còn ẳm ngữa? Cứ đầu độc con cái của mình bằng những thứ rác rưởi của thế gian như thế, thì lấy đâu ra những đứa con ngoan, những đứa bé kính sợ Chúa từ trong gia đình của mình, hỡi các bậc làm cha, làm mẹ?

Như vậy, lời khuyên khôn ngoan từ nơi chính Chúa được ghi chép lại thành văn, tức là Kinh Thánh, thì luôn sẵn ra đấy. Từ trong sinh hoạt tình dục, giao tiếp xã hội, nuôi dạy con cái, … không thiếu chi cả. Vấn đề còn lại là ta có chọn để áp dụng, chọn để làm theo hay không mà thôi. Đừng bao giờ quên rằng, mục đích của sách Châm Ngôn trong Kinh Thánh không phải dùng để đọc, mà là để làm theo. Nên dại hay nên khôn giờ là do ta quyết định rồi đấy.

LỰA CHỌN CÁCH KHÔN NGOAN

Châm Ngôn 18-21

Trung thành với phong cách … “lẫu thập cẩm” vốn có của mình, 114 câu châm ngôn thuộc 4 chương Kinh Thánh hôm nay cung cấp cho độc giả một loạt những thách thức trong việc đưa ra quyết định mỗi ngày liên quan đến phát ngôn, đối nhân xử thế và ít nhiều liên đới đến … “thủ tục đầu tiên” (tiền đâu), như người Việt ta thời nay hay châm biếm.

Chiếm áp đảo thời lượng trong phần Kinh Thánh hôm nay là em LƯỠI. Thôi thì đủ loại nickname: lưỡi lắm lời, lưỡi lượn lẹo, lưỡi lú lẫn, và … lưỡi lếu láo. Và theo sau mỗi nickname này là những hậu quả đa dạng dành cho người sở hữu những chiếc lưỡi đó. Khi đọc 4 chương Kinh Thánh hôm nay, anh chị em nên chịu khó ghi xuống tất tần tật những tác hại của việc “không biết giữ mồm, giữ miệng” nhé. Ghi mần chi? – Để tránh chớ chi. Khá nhớ rằng, “ai không vấp phạm trong lời nói mới là người trọn vẹn, có khả năng kiềm chế được cả thân thể” (Gia-cơ 3: 2).

Tuy nhiên, để có được lời nói khôn ngoan, lời nói đúng lúc, lời nói khiêm nhu, tôn trọng người khác trong quan hệ giao tiếp mỗi ngày, chúng ta không chỉ cần học nói, theo kiểu … “lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” hay “uốn lưỡi bảy lần trước khi nói” là đủ đâu nha. Đành rằng nói là chức năng của lưỡi. Thế nhưng, “văn là người” nên những gì chúng ta nói sẽ thể hiện chúng ta là ai. Và những gì chúng ta nói ra chỉ là trình chiếu những gì chúng ta … chứa chấp hay giấu kín trong lòng mà thôi (Mathiơ 12: 34).

Do đó, để có được “lời hay ý đẹp”, có được môi miệng khôn ngoan trong giao tiếp mỗi ngày, mỗi một chúng ta cần phải xây dựng và phát triển tâm tánh của mình theo chuẩn mực của Lời Chúa trước hết. Một khi tâm tánh chúng ta được thay đổi theo hướng thánh thiện bởi quyền năng của Thánh Linh và Lời của Đức Chúa Trời; Một khi mà lòng chúng ta luôn được cung cấp Lời Chúa cách tươi mới mỗi ngày thì “các nguồn sự sống” tuôn tràn qua môi miệng của chúng ta là chuyện hết sức tự nhiên.

Thế thì, hỡi anh chị em yêu dấu của tôi ơi, hãy chú ý đến việc … “uốn lòng”, chớ không chỉ đơn thuần là “uốn lưỡi” làm đủ mà lừa dối mình đó nha.

Liên quan đến lưỡi, thiết nghĩ ta cũng nên dừng lại một chốc để soi 2 ‘em’ lưỡi láo trong phần Kinh Thánh hôm nay:

Bánh nhờ dối gạt mà được, lúc mới ăn thì ngon ngọt,

Nhưng sau đó, miệng sẽ đầy đá sỏi. (20 : 17)

Tài sản nhờ dùng lưỡi dối gạt mà được

Là hơi thở thoáng qua, là cạm bẫy sự chết. (21: 6)

Đấy là vấn nạn báo cáo láo hay “làm láo, báo cáo hay” hiện đang rất thịnh hành trong xã hội chúng ta, kể cả trong hội thánh. Mục đích? – Để được giải ngân, để được tài trợ, để được phần thưởng hay khen tặng. Từ khai man lý lịch, sử dụng bằng cấp giả, nâng khống số liệu trong các dự án, báo cáo, … để hưởng lợi. Thậm chí, người ta không ngần ngại sử dụng cả ‘nghệ thuật sắp đặt’ (thuê diễn viên quần chúng) lẫn thủ thuật photoshop khi phải báo cáo bằng hình ảnh về hội thánh, về các lớp huấn luyện, …

Lừa được không? – Được. Bánh đó ăn được chớ? – Ngon nữa là đằng khác. Có điều nhai một lúc thì răng bị gãy hết ráo. Răng rứa? – bánh bổng dưng thành đá sỏi. Đúng là, “lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn”. He he. Nói cách khác, những phần thưởng, danh tiếng hay tiền bạc của cải mà đoạt được bằng cách lừa người khác thì ban đầu rất chi là hấp dẫn nhưng về sau – nhanh chậm đố biết – thì hậu quả rất tỏ tường. Chết chắc.

Những tấm gương tày liếp về “những đồng chí đã bị lộ” xưa cũng như nay, Tây cũng như ta, trong hội thánh cũng như ngoài đời luôn đầy ra đấy. Hỡi anh chị em, hãy canh giữ miệng mình khỏi cám dỗ chết người bởi món lưỡi … láo này đó nha.

Trong phần Kinh Thánh hôm nay cũng có đôi chỗ khó hiểu. Trước hết là câu ni:

Một người có nhiều bạn bè có thể là điều tai hại,

Nhưng có một bạn thân thiết còn hơn anh em ruột thịt. (18: 24)

Để có thể hiểu đúng câu châm ngôn này, anh chị em nên đọc thêm các bản dịch Kinh Thánh khác như bản Công Giáo, bản Diễn Ý hay bản 2011. Câu Kinh Thánh này không có hàm ý chống lại việc giao lưu kết bạn cách rộng rãi. Nó cũng không có ý phê phán những ai giao thiệp rộng. “Hại” ở đây nghiêng về ý nghĩa … hao tốn hay chi tiêu nhiều hơn. (Đông, vui, hao là rứa)

Cần để ý cả hai vế hay hai câu thì sẽ dễ dàng hiểu đúng. Ý của 2 em nó là ri nì: “quân cốt tinh chớ không cốt nhiều”. Không phải cứ có đông bạn bè là gút (good) đâu nha. Quan trọng không phải là nhiều bạn là có được những người bạn thân thiết – những người luôn bên cạnh ta, nhất là trong những giờ phút khó khăn.

Nè hỏi nhỏ chút nha: trong số hàng trăm, hàng ngàn, thậm chí là hàng chục ngàn phờ-ren-đờ (friend) mà bạn ‘kết’ trên phây, có đứa nào đủ chuẩn thân thiết hông dzậy? Chỉ cần nhìn vào mỗi chuyện này thôi là bạn có thể phần nào hiểu được Châm Ngôn 18: 24 rồi đấy.

Chỗ khó hiểu thứ hai trong phần Kinh Thánh hôm nay liên quan đến chuyện hối lộ

Tặng vật của một người dọn đường cho người ấy

Và dẫn người đến trước mặt kẻ quyền thế. (18 : 16)

Quà biếu kín đáo làm nguôi cơn tức giận;

Hối lộ bí mật làm dịu trận lôi đình. (21 : 14)

Thoạt trông cứ như Kinh Thánh khuyến khích con dân Chúa hối lộ hay sao í nhỉ. Nhiều anh, nhiều chị, nhiều chú, nhiều bác nếu chỉ lướt qua mỗi hai câu ni thì chắc cú là sẽ tiếp tục vô tư … xòe tiền ra ngay khi gặp phải công an hay cảnh sát. Thế nhưng, đừng cố tình nhầm lẫn như thế nha bà con. Quan điểm của Chúa về chuyện này là ri nè: “Kẻ tham lợi phi nghĩa gây rối rắm nhà mình, Còn ai ghét của hối lộ sẽ được sống” (15: 27).

Đúng là quà tặng thì luôn có sức mạnh của nó. Tùy theo mục đích sử dụng mà nó trở nên có lợi hay có hại. Quà tặng để hối lộ một người nào đấy là tội lỗi. Loại quà kiểu đấy thì không nên trao lẫn không nên nhận; loại người kiểu nớ (trao hối lộ lẫn nhận hối lộ) thì không đáng tin. Đơn giản rứa thôi!

Quả là có lắm điều để chọn lựa, đúng không? Vậy, hãy nhờ Chúa giúp đỡ để mỗi một ngày ta luôn có những quyết định khôn ngoan.

HÀNH XỬ CÁCH KHÔN NGOAN

Châm Ngôn 14-17 

Chìa khóa để hiểu được phần Kinh Thánh hôm nay nằm ở câu đầu tiên của mỗi chương. Salomon đưa ra cái nhìn của Đức Chúa Trời liên quan đến … nhà ta (14: 1; 17: 1), đến miệng ta (15: 1) và đến tấm lòng ta (16: 1). Theo đó, nếu ta thật là ô-kơ hay âu-cơ (tùy theo cách phát âm của bạn) trong 3 lãnh dzực này của đời sống, thì bạn và tôi có thể ngon lành trên con đường thiết lập sự hài hòa hay hòa thuận trong các mối quan hệ xã hội của mình.

Khi đọc phần Kinh Thánh hôm nay, anh chị em hãy để ý đến từ CHÚA (hay Đức Giê-hô-va) và việc xuất hiện liên tục của từ này nha. Danh xưng CHÚA (hay Giê-hô-va) xuất hiện 87 lần trong cả sách Châm Ngôn, và riêng trong phần Kinh Thánh hôm nay thì đã có đến 24 lần kia đấy. (Bạn thử kiểm tra xem trong mỗi chương 16 thôi thì có bao nhiêu lần nhé?). Điều này một lần nữa minh chứng rằng, những lời khuyên dạy được ghi chép lại trong sách Châm Ngôn không dành cho toàn xã hội mà chủ yếu là để hướng dẫn con dân Chúa cách sống một đời tin kính giữa một thế giới bất kính hay không tin kính mà thôi.

Mặc dù các câu châm ngôn luôn ngắn gọn và gợi hình, dễ nhớ và dễ thuộc lòng, nhưng lại không được sắp xếp theo từng chủ đề nên dễ khiến cho người đọc … “đọc xong mà cũng như là … chưa xong”. He he.

Thế cho nên, dù ở dạng thơ nhưng sách Châm Ngôn không thể đọc theo kiểu … lướt web được, mà phải dò, phải soi, phải nghiền, phải ngẫm thì mới thấm, rồi mới ngấm.

Phần Kinh Thánh hôm nay cũng là so sánh chuyện của hai bà thôi à. Bà Khôn và bà Dại. Đừng quên rằng, trong sách Châm Ngôn này Khôn và Dại được nhân cách hóa thành 2 kiều nữ chân dài đó nha. (Đơn giản là vì trong tiếng Do Thái, từ chỉ sự khôn ngoan thuộc giống cái. Rõ rồi nhé).

Bà khôn thì xây, bà dại thì phá. Mà khôn là răng? – Là kính sợ CHÚA, là sống ngay thẳng (14: 3). Cuộc đời của chúng ta, tương lai của chúng ta như thể một ngôi nhà. Thế thì cách sống, cách hành xử hàng ngày của chúng ta hoặc là đang xây dựng hoặc là đang hủy phá ‘ngôi nhà’ đó.

Người đẹp chân dài mà dại kia có biết rằng mình đang phá hủy tương lai của mình không? – Chắc chắn là không rồi.

Cô ả cũng chắc mẫm là mình đang xây dựng, đang tài bồi, đang điểm tô cho ngôi nhà tương lai của mình thật hoành tráng í chứ. Rất thành tâm, rất chăm chỉ và cũng lao khổ, vật vả khác gì ai. Cũng một thể ấy, có biết bao nhiêu người ngày nay, mang danh là con dân Chúa, thậm chí là tôi tớ Chúa, nhưng lại không sống cách ngay thẳng, không hành xử cách kính sợ Chúa trong đời sống thường nhật mỗi ngày tại gia đình cũng như ngoài xã hội. Những người này cũng đang hủy hoại tương lai mình, nhà của mình mà họ nào biết chi mô.

Mà nhà của họ đâu chỉ gói gọn trong một ý nghĩa là căn nhà dùng để ở, mà còn có ý nghĩa rộng hơn là cả gia đình, hôn nhân, sự nghiệp nữa kia đấy.

Trong sách Châm Ngôn có 3 đối tượng được mời … đến lớp. Đó là: người đơn sơ, kẻ nhạo báng và tay ngu dại (1: 22). Thế nhưng, đến chương 8 thì tay nhạo báng đã bye bye lớp học khôn (8: 5) nên chỉ còn lại có hai thành phần được cô giáo Khôn “giáo huấn”. Và trong phần Kinh Thánh hôm nay, vì thời lượng có hạn, nên chúng ta chỉ có thể ‘giải phẩu’ mấy chú đơn sơ này mà thôi.

Người đơn sơ là người chất phát, nhẹ dạ, dễ tin. Chính xác hơn là cả tin nên rất dễ bị dẫn dụ. Ai nói gì cũng tin, mà không có nhận thức về bất cứ điều gì cả. Hạng người này không có khả năng phân biệt đúng sai, vì quá lười suy nghĩ.

Kẻ ngây thơ tin hết mọi điều … (14: 15)

Kẻ ngây thơ được sự điên dại làm cơ nghiệp … (14: 18)

Cần nhớ là mấy chú em này chỉ cả tin những gì con người nói thôi nha, chớ còn những gì Đức Chúa Trời nói thì chúng lại không chịu tin. Thế mới đau. Và bởi vì không chịu tin những gì Đức Chúa Trời nói nên chúng mới còn ngây, mới còn có chuyện để nói.

Chỉ cần một đường lã lướt trên phây-búc thôi là đã đủ vài tấn tác để làm phân rồi. Hô hô.

Đại đa số người Việt ta dường như ai cũng có cái máu ghét Tàu hay sao í, kể cả những người đã được … thay máu hay thay cả phần cứng hiệu Cơ-rê-tiên (Christian) rồi. Thế cho nên chỉ cần đọc thấy một cái tin “trời ơi, đất hỡi” nào liên quan đến Tàu là a thần phù se (share) tới tấp luôn, không cần suy nghĩ, nỏ cần kiểm chứng. Rồi tiếp theo là còm (comment), là chửi, là rủa, … tha thiết luôn.

Còn đối với những mem nào mà không ưa chính quyền, có thành kiến với lãnh đạo chẳng hạn, thì cứ hễ vớ được bài viết nào chữi chính quyền, hay nói xấu lãnh đạo là đều gút (good) hết. Chả cần biết nguồn cơn của sự việc; cũng chẳng thèm quan tâm đến câu nói được trích dẫn kia nằm trong bối cảnh nào.

Bao nhiêu cuộc chiến tranh xảy , bao nhiêu mối quan hệ bị đổ vỡ, bao nhiêu sự nghiệp bị tiêu tùng, … cũng bắt đầu từ những cái mồm của những con người mà Kinh Thánh gọi là “đơn sơ” ấy đấy. Khá nhớ rằng, thần thánh hóa hay lưu manh hóa một cá nhân hay một lãnh tụ mà không cần suy nghĩ thì cũng cùng một giuộc, cũng cá mè một lứa … LÚ như nhau cả thôi.

Kinh Thánh chỉ rõ rằng, “kẻ ngây thơ được sự điên dại làm cơ nghiệp, nhưng người khôn ngoan được đội vương miện bằng tri thức” (14: 8). Chắc chắn là không một ai trong chúng ta muốn mình có được một kết cuộc điên khùng, đúng không? Thế thì hãy cẩn trọng trong cách hành xử mỗi ngày, và hãy cẩn thận về những gì anh chị em nghe hay xem mỗi ngày. Khá nhớ rằng, “tin mọi lời của Đức Chúa Trời là đức tin. Còn tin mọi lời của con người là sự nhẹ dạ” (Charles R. Bridges)

KHÔN & DẠI

Châm Ngôn 10-13

Châm Ngôn không chỉ là một cuốn sách nói về việc làm sao để nên khôn. Nếu bạn thích thì nó cũng có thể là cuốn sách hướng dẫn làm sao để thành người dại hay người ngu (theo tiếng miền Nam) nữa đấy. Nôm na là … thích thì chìu!

Bốn chương Kinh Thánh hôm nay khởi đầu cho 15 châm ngôn thuộc tập I, trong “Hợp Tuyển Châm Ngôn” của Salomon.

Hầu hết các châm ngôn trong tập I này nói chung và 4 chương hôm nay nói riêng, đều thuộc thể loại tương phản. Tức là, nó giới thiệu một ý chính và nhấn mạnh ý chính bằng một ý tương phản. Trong tiếng Anh thì đơn giản lắm: chỉ độc có mỗi từ nhưng (but). Còn trong các bản Kinh Thánh tiếng Việt thì cầu nối giữa 2 ý hay vế đối lập này là 1 trong 3 liên từ: CÒN, NHƯNG, SONG liên tục được sử dụng. Nói chung là khôn – dại cứ đối nhau chan chát rứa đó.

Thôi thì đủ các loại bí danh, tức nickname đã được tác giả sử dụng để gọi tên hai nhân vật chính diện và phản diện. Bên khôn là ri: người khôn, người khôn ngoan, người công chính, người sống ngay thẳng, người hiểu biết, người tuân theo lời khuyên dạy, người khiêm nhường, người trọn vẹn, người thông sáng, … Còn bên dại là ri: kẻ dại, kẻ ngu dại, kẻ gian tà, kẻ gian ác, kẻ theo đường lối quanh co, kẻ nheo mắt hiểm độc, kẻ có môi miệng ngu dại, kẻ ngu si, kẻ từ chối sự quở trách, kẻ vô đạo, kẻ cường bạo, …

Điểm nhấn chủ yếu trong 4 chương Kinh Thánh hôm nay là kết cuộc tương phản hoàn toàn giữa người khôn và kẻ dại. Không phải chờ đến tận khi sang thế giới bên kia thì người ta mới nhận được kết quả chung cuộc đâu nha. Ngay trong đời này đã được hưởng rồi. Thiện hay ác, công chính hay gian tà gì cũng được lãnh phần hết á (11: 31)

Trong thời … đồ đểu này, khi mà sự giả dối đã lên ngôi thì dường như những lời khôn ngoan trong sách Thánh này đã lạc hậu, đã lỗi thời đối với đại bộ phận người Việt hôm nay. Khi mà các chuẩn mực đạo đức bị đảo lộn; khi mà “thẳng thắng, thật thà thì thua thiệt. Lọc lừa, luồn lách lại lên lương” hoặc lên lon, tức lên chức, thì con dân Chúa và kể cả người hầu việc Chúa cũng dễ bị … lụy đời, dễ bị cám dỗ đem Lời Chúa ra … xét lại lắm à nha.

Thế nhưng, dù chúng ta có tin hay không thì tính đúng đắn trong Lời Chúa vẫn trường tồn qua năm tháng, không bao giờ thay đổi. Đúng là thời nay, ở Việt Nam ta, muốn làm người chân thật (kiểu chị Hồng thu mua đồng nát, nhặt được 5 triệu Yên, tiền Nhật) hay mần ăn buôn bán đàng hoàng, chính trực là cực khó, kể cả cho người không tin thờ Chúa chớ đừng nói chi đến con dân Chúa. Thế nhưng, khó Chúa mới chọn chúng ta, chớ dễ thì Chúa chọn ‘đứa’ khác rồi. He he.

Đừng quên là Chúa chọn chúng ta để làm sự sáng cho thế gian, làm người đại diện của Chúa giữa thế gian đầy tội lỗi tối tăm này đấy. Vậy thì, hỡi anh chị em hãy cậy ơn Chúa, kính sợ Chúa – tức là khởi đầu sự khôn ngoan – mà “sống một cuộc sống lương thiện giữa những dân ngoại, là những kẻ vẫn nói xấu anh chị em như là người làm ác, họ sẽ thấy các việc lành của anh chị em mà tôn vinh Đức Chúa Trời trong ngày Ngài thăm viếng.”  (1 Phê-rơ 2: 12)

Từ “châm ngôn” là từ Hán Việt, nghĩa là lời răn dạy (châm: răn, dạy; ngôn: lời nói). Và cụ thể trong phần Kinh Thánh hôm nay là lời răn dạy của một người cha dành cho người con. Người con ở đây chính là bạn và tôi – những người tin thờ Chúa; Còn người cha? – Đó là chính Đức Chúa Trời, Cha của mỗi một người tin.

Thế thì trước hết, hãy đọc phần Kinh Thánh hôm nay một lần nữa, cách hết sức chậm rãi để làm một bài test cho chính mình, theo các tiêu chuẩn trong đó nhé. Kiểm tra thật kỹ nha, từ trong ra ngoài, từ động cơ, suy nghĩ, thái độ, đến lời nói và cuối cùng là hành động. Chỗ nào ta đã đạt chuẩn, và chỗ nào ta còn … vướng. Đạt chuẩn rồi thì cậy ơn Chúa mà gìn giữ và phát huy; còn bị vướng, bị nhiễm khuẩn thì phải mạnh dạn xử lý thôi. Khá nhớ rằng, trong lĩnh vực thuộc linh thì ngược lại với sự ngu dốt không phải là sự hiểu biết mà là sự vâng lời!

Còn nữa, người con khôn ngoan luôn vâng lời cha mình cách tự nguyện, còn đứa con ngu thì chỉ làm cách miễn cưởng hoặc vì bị ép buộc mà thôi. Sự vâng lời của bạn đối với Chúa, tức Cha trên trời của bạn, thuộc dạng nào: tự nguyện hay bị ép buộc?

Bạn có muốn làm vui lòng Chúa, vui lòng bố mẹ mình không? – Hãy cầu nguyện mỗi một buổi mai, xin Chúa giúp bạn làm một đứa con khôn trong mỗi một ngày, tức là xin Chúa giúp bạn sống theo Lời Chúa, áp dụng Lời Chúa vào trong đời sống của mình mỗi một ngày.

Bạn có thật sự muốn sống như thế không?

KHÔN TẠI … CHA (2)

Châm Ngôn 5-9 

Năm chương Kinh Thánh hôm nay dành khá nhiều thời lượng cho … tội ngoại tình (5: 1-23; 6: 20-35; 7: 1-27). Đây là hiểm họa, là bẫy rập cho những chú trai tơ vừa mới chân ướt chân ráo, xa gia đình đi đến miền đất lạ. Vì thế, người cha đã đề cập đến điều này cách rất thẳn thắng, không hề úp mở chi cả.

Tội lỗi nói chung và ngoại tình nói riêng luôn có sức hấp dẫn, lôi cuốn kỳ lạ. Nó ngọt như mật, bóng như dầu (5:3), hứa hẹn là sẽ từ sướng đến sướng và hoàn toàn miễn phí (7: 13-20)! Nếu tội lỗi mà không đem lại cho người ta những phút giây sung sướng thì có ai ngu gì … đút đầu vào đó làm chi. Nếu ngay từ ‘phút đầu gặp em’ mà đã “đắng như ngải cứu”, đã bị ‘cặp dao cau sắc lẹm’ của nó … tiễn đi Âm phủ liền (5: 4-5) thì có ‘điếc không sợ súng’ cỡ Chí Phèo cũng phải … “cho em xin” hoặc “vái cả nón” ngay.

Hậu quả của tội này được mô tả cách hết sức cụ thể. Trước hết, là mất danh dự, mất uy tín. Tiếp theo là sự nghiệp, rồi sức khỏe (không phải là mất sức mà là bệnh tật, là mất mạng) (5: 9-11). Chưa hết đâu con, nghe nè: kiểu gì cũng bị chồng nó uýnh ghen cho bầm dập, te tua, tơi tả, tàn tạ. Lúc đó thì nhục thôi rồi con ơi (6: 33-35). Còn nữa: mất luôn cả linh hồn (6: 32; 7: 22-27).

Nhiều ‘chiên gia’ biết Luật, nhưng luôn tìm cách lách Luật để … sướng trái Luật như vớ được vàng, khi đọc đến câu 26 của đoạn 6: “Vì người ta có thể thuê gái mại dâm bằng giá một ổ bánh, …”

“Như dzậy nghĩa là … cave thì được, hổng có cấm phải hông Thầy?” – Đừng có xớn xác, đừng có mà tưởng bở nha con. Câu đó nghĩa là hễ đụng đến gái không chính chủ thì đều phải chịu thiệt hại cả, thiệt hại bởi cave thì nhẹ hơn thôi. Bản Diễn Ý dịch câu này huỵch toẹt luôn đây:

Mê kỹ nữ, áo ôm khố rách,

Lấy vợ người, mất cả hồn linh.

Nhân tiện nói luôn, phần Kinh Thánh này không đề cập đến chuyện sinh hoạt tình dục ngoài hôn nhân, giữa những người khác phái còn độc thân, chớ không phải chuyện đó là ok, là được phép đâu nha các anh, các chị. Sẽ có lúc Kinh Thánh sẽ đụng đến vấn đề này.

Giải pháp để không dính bẫy ngoại tình là (a) vâng giữ lời răn, phép tắc của Chúa (5: 1; 6: 20; 7: 1-2), (b) tránh xa đối tượng, chớ liếc mắt đưa tình với nó (5: 8; 6: 25), (c) hãy vui thỏa nơi người bạn đời của mình (5: 15-19).

Nhớ là phải là ‘chính chủ’ nghe. “Hồ” chính chủ, “giếng” chính chủ thì mới thật sự ‘đã khát’ trong chuyện ái ân. Thêm nữa, loại “nước” này thì không có chuyện “tràn ra ngoài”; không có phép dành cho tập thể, “công cộng” xài chung đâu nha. Nhớ đấy.

Nghe này, có rất ít người lên kế hoạch tự hủy hoại đời mình. Thế nhưng lại có quá nhiều những cuộc đời kết thúc trong sự tàn tạ. Răng lọa rứa? - Ấy là vì có một ai đó đã lên kế hoạch để tàn phá cuộc đời của những người đó.

Sa-tan vẫn đang sống và rất khéo léo trong việc hủy hoại đời sống đạo đức của con dân Đức Chúa Trời. Sa-tan đang tiếp tục lừa dối và sử dụng những người nam, người nữ khác nhau để thực hiện kế hoạch tàn diệt của nó trên đời sống của mỗi một chúng ta đấy.

Và hiện đang có không ít những người ‘đang yêu’, đang chung sống như vợ chồng với những người khác phái (đã lập gia đình hoặc chưa lập gia đình), nhưng không hề biết rằng, họ đang là công cụ trong tay ma quỷ để hủy diệt tương lai và đời sống của những ‘anh yêu’, ‘em yêu’, ‘chồng yêu’, ‘vợ yêu’ của họ. Tình dục ngoài hôn nhân không phải là yêu nhau, mà là đang hủy diệt tương lai của nhau. Những cặp đôi này không phải là đang dìu nhau vào lâu đài tình ái như họ tưởng, mà là đang kéo nhau đến nấm mồ hủy diệt đấy thôi (7: 26-27).

Cả khôn ngoan lẫn ngu dốt đều lớn tiếng mời gọi mọi người “hãy rút vào đây!” (9: 4, 16). Thế nhưng, kết cuộc thì khác nhau một trời một vực đấy, hoặc là tuyệt vời còn không thì là … tiệt diệt. Rứa thôi.

Khá chú ý trước những hình thức ngụy trang khéo léo của tội lỗi và luôn khôn ngoan trong việc làm theo những hướng dẫn từ nơi Đức Chúa Trời.

Ngoài cái dzụ ngoại tình ra, thì trong phần Kinh Thánh hôm nay, mà cụ thể là trong chương 6 có lướt sơ qua một vài miếng khôn … be bé hay vài miếng dại chớ có cắn vào.

Thứ nhất, chớ dại mà đứng ra bảo lãnh cho người không tin, đặc biệt là trong việc … mượn tiền (c. 1-2). Đó là một trong “bốn cái ngu” mà người đời đã phê chuẩn đấy. Nếu đã lỡ … ngu rồi thì răng? – Lo thoát ra càng sớm càng tốt, dẫu có bị chữi cũng … chẳng từ nan (c. 3-5).

Tiếp theo, nếu ta thuộc nhóm lười chảy nước thì hãy đến tìm mấy thầy kiến (chớ hổng phải kiện) mà học … siêng. Đến để học biết lo cho tương lai, học biết chuẩn bị cho ngày mai đang khi còn có cơ hội (6: 6-11). Chắc chắn là không một ai trong chúng ta muốn trở nên nghèo mạt, đúng không? – Thế nhưng, rất nhiều người muốn giàu nhưng ngày nào cũng muốn … nướng thêm “một chút, … một chút, và … một chút” (c. 10). Thì chắc chắn là “… sự nghèo khổ sẽ đến với ngươi như kẻ trộm cắp, Cảnh túng thiếu sẽ tấn công ngươi như kẻ cướp có vũ trang” thôi. Đừng có ở đó mà than thân trách phận, mà la toáng lên rằng, “em vốn mang thân con gái nhà nghèo” nha cưng.

Cuối cùng, là những điều Chúa ghét (6: 16-19). Những ai chưa quen với thơ ca Do Thái sẽ bé cái nhầm là có tổng cộng là 13 điều Chúa ghét. Thế nhưng, thực tế thì chỉ có … 7 điều, vì vế sau chỉ là mở rộng hay làm sáng tỏ hơn vế đầu của câu thơ mà thôi. Chúng ta sẽ còn gặp lại thể loại này không ít lần trong sách Châm ngôn đấy.

Điều quan trọng là hãy thành thật đủ để đánh giá xem mình có được điểm nào trong bảy điều mà Đức Chúa Trời ghét cay, ghét đắng không. Nếu có, mà cũng dám có lắm chớ, thì hãy lo mà xử lý dứt điểm đi nha. 

KHÔN TẠI … CHA (1)

Châm Ngôn 1-4

Chúng ta bắt đầu tiến vào sách Châm Ngôn, một cuốn sách chứa đựng sự khôn ngoan thiên thượng dành cho đời sống trên đất của mỗi chúng ta.

Khác với châm ngôn ngoài đời là “những câu nói ngắn gọn, có tác dụng khuyên răn về đạo đức lối sống”, những câu châm ngôn trong Kinh Thánh nói chung và trong sách Châm Ngôn nói riêng có nội dung súc tích hơn, năng nổ hơn và thách thức hơn.

Nói cách khác, châm ngôn ngoài đời thuộc dạng “lời hay – ý đẹp”, thích thì nghe, không thì thôi; còn châm ngôn trong Kinh Thánh luôn đòi hỏi sự vâng lời. Đơn giản vì ‘nó’ cũng là Lời Chúa.

Tuy câu mở đầu (1:1) tuyên bố rằng, đây là “Châm Ngôn của Sa-lô-môn, Con Trai Đa-vít, Vua của Y-sơ-ra-ên”, nhưng nó không phải là sự khôn ngoan của Sa-lô-môn mà là của Đức Chúa Trời, Đấng khiến cho vị vua này khôn ngoan tuyệt đỉnh, có một không hai (1 Vua 4:29-34)

Bốn chương Kinh Thánh hôm nay là phần thứ nhất trong bài giáo huấn của một người cha dành cho đứa con yêu dấu của mình liên quan đến cách sống khôn ngoan mỗi ngày, từ lúc còn ở cùng cha mẹ, cho đến lúc đủ lông, đủ cánh bay vào đời.

Giai đoạn thành niên của một đứa con là giai đoạn đầy cám dỗ, áp lực và thách thức. Ảnh hưởng của bố mẹ, gia đình giảm dần khi mối quan hệ xã hội của con dần rộng mở. Người con luôn đứng trước những sự chọn lựa, và phải tự đưa ra quyết định. Đó là quyết định trong việc kết bạn, trong việc làm ăn (3:5-10);

Người trẻ tuổi làm sao để không bị cuốn vào lối sống bầy đàn (1:10-19), làm sao để không bị rơi vào cạm bẫy tình dục vô luân (2:16-19)? – Câu trả lời là vâng giữ sự hướng dẫn của Cha.

Người đời thì rằng, khôn dại tại tâm nhưng ở đây thì rõ ràng là khôn tại … cha! Người cha trong Châm Ngôn chính là hình ảnh của Đức Chúa Trời. Còn người con? – Mi chớ ai. He he

Bốn chương Kinh Thánh hôm nay liên tục lập đi lập lại, và khắc họa khá nhiều ích lợi của sự khôn ngoan. Nói chung là khôn ngoan khiến cho ta từ lợi, tới lợi, lợi khắp cơ quan đoàn thể luôn. Đây,“tay phải nó (sự khôn ngoan) nắm trường thọ; Tay trái cầm sự giàu sang và vinh hiển.” (3:16). Đầy đủ Phúc, Lộc, Thọ rồi nhá.

Ừ thì biết là cần phải khôn rồi. Nhưng làm sao để được khôn đây?

Trước hết, sự khôn ngoan được bắt đầu từ việc “sợ Chúa” (1:7). Nhưng “sợ Chúa” là răng? – Sợ Chúa không đồng nghĩa với thái độ kinh khiếp, hãi hùng, lúc nào cũng nơm nớp lo bị Chúa đánh đòn. Đức Chúa Trời không muốn chúng ta sống trong tình trạng sợ hãi Ngài như thế. Chúa muốn chúng ta yêu Ngài, mà một khi đã thật sự yêu nhau rồi thì sợ thế nào được, đúng không? Vì Lời Chúa đã phán: “Không có sự sợ hãi trong tình yêu thương, trái lại tình yêu toàn vẹn loại bỏ sợ hãi, vì sợ hãi có hình phạt và ai sợ hãi thì không được toàn vẹn trong tình yêu thương” (1 Giăng 4:18).

Thế thì “Sợ Chúa” không có nghĩa là sợ Chúa … đả thương mình, mà là sợ rằng mình có thể làm tổn thương Chúa, làm đau lòng Chúa, làm buồn lòng Chúa. Nói cách khác, “sợ Chúa” liên quan đến thái độ quý trọng, tôn kính của chúng ta dành cho Chúa.

Gọn một lời, “sợ Chúa” tức là “kính sợ” chớ hoàn toàn không phải là khiếp sợ. Và “kính sợ Chúa” thì mới bắt đầu có sự hiểu biết thật và sự khôn ngoan thật. Nhớ là chỉ mới “bắt đầu” hay “khởi đầu” KHÔN thôi nha, chớ chưa phải kết thúc đâu.

Điều này có nghĩa là ta còn phải học khôn dài dài. He he. Nhưng bằng cách nào? – Tìm kiếm (2:4-6), tiếp nhận (1:8) và làm theo (3:1).

Hỡi con ta, hãy chú tâm đến lời ta dạy,

Lắng tai nghe những lời thuyết giảng của ta.

Các lời ấy chớ để xa tầm mắt con,

Hãy giữ lấy nơi lòng con mãi mãi.

Vì những lời ấy là sự sống cho ai tìm được nó,

Là sức khỏe cho toàn thân của họ.

Hãy cẩn thận giữ tấm lòng của con hơn hết,

Vì các nguồn sự sống do nơi nó mà ra. (4:20-23)

Giống như Thánh Thi, sách Châm Ngôn rất dễ đọc, đọc cái vèo là xong mấy chương liền. Nhưng đây là thể loại dùng để ngâm, để nghiền, để ngẫm. Do đó, hãy giảm tốc độ khi đọc Châm Ngôn bạn nhé.

Và sẽ là tuyệt vời khi mỗi ngày bạn ‘nhai’ một Châm Ngôn tương ứng (31 châm ngôn, ứng với 31 ngày trong tháng đấy). Hẳn nhiên, bạn chỉ có thể làm điều đó – sau khi đã hoàn tất phần Bộ Hành Xuyên Kinh Thánh mỗi ngày.

Nào, giờ thì bắt đầu ‘nhai’ lại Châm Ngôn thứ 1 cho ngày hôm nay đi nhé.